75% kobiet co najmniej raz w życiu cierpi na infekcje okolic intymnych. Większość jednak, z powodu skrępowania, niewiedzy, czy mało nasilonych objawów czeka, aż stan chorobowy stanie się zaawansowany. a przecież można by temu zaradzić w prosty sposób...

Intymne okolice ciała kobiety są szczególnie narażone na zakażenia. Wynika to z ich budowy, funkcji życiowych, hormonalnych zmian, którym podlegają. A choć zazwyczaj umiemy rozpoznawać niepokojące objawy i znamy własne potrzeby, zdarza się, że mimo to nie umiemy poradzić sobie z przykrymi dolegliwościami - świąd, pieczenie, swędzenie, ból cały czas powracają. Jak się jednak okazuje, w zapobieganiu infekcjom bardzo wiele zależy od nas, od tego, jak szybko będziemy umiały rozpoznawać i przeciwdziałać dolegliwościom.


Biologiczny zegar

Podczas pokwitania organizm kobiety zmienia się, przestraja na nowe, wywołane działaniem hormonów, tory. Zwiększa się wówczas ilość fizjologicznej wydzieliny pochwowej. Nie można nie doceniać roli śluzu w fizjologii - wydzielina z pochwy nawilża i utrzymuje ją w czystości, jednak przy nieodpowiednich czy niewystarczających zabiegach higienicznych może także sprzyjać infekcjom, a zmiany jego wyglądu są pierwszym sygnałem zakażenia. Nie każda nowa sytuacja jest objawem choroby.

Nawet na rok przed pierwszą miesiączką z pochwy zaczyna wydobywać się przejrzysta lub mleczna wydzielina, która po wyschnięciu pozostawia na bieliźnie żółtawe plamy przypominające swym wyglądem krochmal. W terminologii medycznej tego rodzaju upławy zazwyczaj są nazywane czystymi upławami okresu przedpokwitaniowego i są objawem rozpoczynającego się dojrzewania kobiety, a przede wszystkim są oznaką zdrowia i sprawnie działającej fizjologii.

Kiedy natomiast kobieta zaczyna regularnie miesiączkować, normalna wydzielina z pochwy występuje intensywniej i różni się w poszczególnych etapach cyklu miesięcznego. Zazwyczaj składa się ze śluzu pochodzącego z szyjki macicy (szczególnie w czasie owulacji pomiędzy menstruacjami), martwych komórek ścianek pochwy oraz niewielkiej wydzieliny z gruczołów przedsionkowych u wejścia do pochwy. Jest ona przejrzysta lub biała, pozbawiona woni, śliska w dotyku, a po wyschnięciu zmienia się w żółtą.

Powodem do alarmu jest dopiero zmiana zapachu, wyglądu śluzu czy ewentualne dodatkowe nieprzyjemne objawy. Brzydki zapach, towarzyszące mu swędzenie i zaczerwienienie zewnętrznych narządów płciowych, zmiana koloru śluzu na zielonkawy lub występujące w nim niewielkie bąble lub okruchy przypominające swym wyglądem twarożek mogą być oznaką poważnej, a nawet zadawnionej infekcji dróg rodnych.


Czas miesiączki

Mimo że krew miesiączkowa jest idealnie czysta i bezwonna, to po opuszczeniu macicy wywołuje ona niekorzystne zmiany. Przede wszystkim zobojętnia kwaśne środowisko pochwy, a więc osłabia naturalne możliwości obronne intymnych okolic. Krew gromadząca się w pochwie i kroczu jest ponadto świetną pożywką dla bakterii. Drobnoustroje rozmnażają się w niej bardzo szybko, mogą powodować nieprzyjemny zapach i sprzyjać infekcji - zaostrzać świąd, nieprzyjemne uczucie dyskomfortu.

Aby uchronić się przed takimi niekorzystnymi zmianami, wystarczy zachować proste, ale szczególne zasady higieniczne. Higiena w tym czasie powinna więc przede wszystkim być skierowana na częstą zmianę podpasek. Przy ich wyborze zresztą warto zwrócić uwagę na stopnie chłonności zaznaczone na opakowaniu w postaci zapełnionych kropel. Przy umiarkowanym krwawieniu obowiązuje co najmniej czterokrotna zmiana wkładek na dobę. Wskazane także byłoby mycie okolicy sromu przed każdą zmianą wkładki, a przynajmniej używanie specjalnych wilgotnych chusteczek do higieny intymnej.

W czasie miesiączek istotną sprawą staje sie wybór jednego lub kilku stosowanych naprzemiennie środków higienicznych. Mogą to być tampony o dużym lub małym stopniu wchłaniania, które absorbują krew menstruacyjną, lub różne rodzaje podpasek higienicznych.

Wybierając tampony, należy dostosować ich rozmiar i możliwości absorpcyjne do swoich indywidualnych cech anatomicznych oraz nasilenia krwawienia. Decyzję o wyborze najwłaściwszego rozmiaru i rodzaju tamponów ułatwią ulotki informacyjne dołączone do każdego opakowania. Stosowanie tamponów nie będzie niosło ze sobą ryzyka pod warunkiem, że żadna z pań nie zlekceważy zaleceń i ostrzeżeń producenta.

Podczas miesiączki nie powinnyśmy także brać ciepłych kąpieli w wannie, które nasilają krawawienie. W tym szczególnym czasie nie są wskazane również kąpiele w basenie ani w morzu.


Anatomia na przekór kobiecie?

Infekcje dróg rodnych występują częściej u kobiet, które współżyją płciowo. Podczas stosunku płciowego istnieje możliwość przenoszenia bakterii ze skóry odbytu i krocza - te okolice nie są przecież pozbawione drobnoustrojów szkodliwych dla środowiska pochwy. Ich dostanie się do dróg rodnych zwykle powoduje przykre dolegliwości i zakażenia. Podczas współżycia na infekcje narażony jest także układ moczowy. Cewka moczowa kobiety znajduje się w bezpośrednim sąsiedztwie pochwy. Jest ona szerokim i krótkim przewodem, więc stosunkowo łatwo dochodzi do zakażeń, a bliskość anatomiczna pochwy sprawia, że często przykre dolegliwości zakażenia przenoszą się z cewki na pochwę i z pochwy na cewkę. Kiedy bakterie z okolic odbytu dostaną się do cewki moczowej, zaczynają się mnożyć i drażnić jej nabłonek. To wyjaśnia, dlaczego przy zakażeniu zdarza nam się odczuwać przykre pieczenie i świąd pochwy, a jednocześnie ból i parcie na mocz.

Zapalenia pęcherza moczowego szczególnie często występują przy rozpoczęciu współżycia. Stąd potoczna nazwa tej przypadłości - "choroba miodowego miesiąca". W przypadku nawracających infekcji warto więc przebadać także mężczyznę w kierunku zakażenia układu moczowego. Lekarze potwierdzają, że wielokrotnie znikały dolegliwości u kobiety po przeprowadzeniu kuracji u mężczyzny.


Samoobrona przed intruzami

Zachowaniu dobrego zdrowia okolic intymnych sprzyjają obronne mechanizmy organizmu. Pochwa dzięki pałeczkom kwasu mlekowego ma kwaśny odczyn o pH 5,5, który jest zabójczy dla większości bakterii. Bariera ta, choć zazwyczaj skuteczna, może jednak zostać zniszczona. Trzeba bowiem pamiętać, że żadna przesada nie jest wskazana - ani nadmiar, ani niedostatek zabiegów higienicznych nie jest dobry dla organizmu. Nadmierna higienizacja, zbyt częste podmywanie się, może spowodować wypłukiwanie naturalnej flory bakteryjnej zapewniającej ochronę przed bakteriami chorobotwórczymi. Codzienne kąpiele w pachnących piankach czy płynach także mogą zaostrzyć lub nawet wywołać nieprzyjemne objawy, a zdarza się, że spowodują objawy alergiczne na płyny do kąpieli czy używane pachnidełka. Nie można bowiem wykluczyć, że nieprzyjemne objawy wywołują środki dezynfekujące używane do kąpieli, intymne dezodoranty, a nawet mydła.


Dużo zależy od nas samych

Codzienne, przynajmniej dwukrotne mycie sromu, a także używanie osobnego ręcznika przeznaczonego specjalnie do celów intymnych - to podstawowe zasady utrzymywania czystości, które kobieta powinna stosować od dzieciństwa.

Według dobrze znanych zasad większości kobiet zaleca się także, aby okolice intymne podmywać strumieniem wody bieżącej (najlepiej pod prysznicem lub w bidecie). Myjki niestety nie nadają się do higieny intymnej. Na ich powierzchni mogą bowiem utrzymywać się i rozwijać chorobotwórcze bakterie i grzyby.

Zarówno mycie, jak też osuszanie okolic intymnych powinnyśmy wykonywać od przodu do tyłu, gdyż w przeciwnym razie można zainfekować pochwę bakteriami pochodzącymi z okolicy odbytu.

Bardzo częstym błędem popełnianym przez kobiety jest niszczenie naturalnej mikroflory bakteryjnej przez używanie nieodpowiednich środków myjących, co ułatwia bakteriom i wirusom wnikanie w głąb pochwy. Zdecydowanie niewskazane są mydła używane do mycia rąk czy przeznaczone do mycia całego ciała. Środek myjący ma naprawdę bardzo duże znaczenie. Na co dzień do higieny intymnej powinno się używać specjalnie przeznaczonych do tego celu płynów o pH 5,5, czyli o odczynie zbliżonym do środowiska pochwy. Płyny te usuwają naturalną wydzielinę mogącą stanowić podłoże dla rozwoju mikroorganizmów powodujących stany zapalne, a jednocześnie zachowują optymalny odczyn, wilgotność i natłuszczenie skóry i śluzówki. Specjalne podajniki, w które są wyposażone, także mają dobry wpływ na utrzymanie czystości.


Specjalna higiena dla przyszłych mam

W ciąży stosunkowo często zdarzają się zakażenia ze względu na fakt, że w tym czasie następują zmiany hormonalne, które zmieniają pH pochwy na zasadowe, co sprzyja infekcjom grzybiczym i bakteryjnym. Okolice intymne w ciąży powinny więc profilaktycznie być utrzymywane w szczególnej czystości. Kąpiele w wannie dla kobiet w ciąży są szczególnie niewskazane. Woda wraz z bakteriami może przedostać się do pochwy i szyjki macicy i wywołać zakażenie - które w swym przebiegu będzie bardzo niebezpieczne dla płodu. Do podmywania można natomiast stosować płyny do higieny intymnej - te same, których używałyśmy dotychczas.

Ponieważ drobnoustroje z pochwy przez kanał szyjki macicy mogą dostać się do jamy macicy, bezwzględnie należy leczyć wszelkie infekcje pod ścisłą kontrolą lekarza. Leczenie samowolne, szczególnie doustnymi preparatami, może mieć toksyczny wpływ na rozwój płodu. W leczeniu zakażeń u kobiet w ciąży nie wolno także stosować irygacji.

Ze względu na fakt częstego występowania bezobjawowych zakażeń dróg moczowych w ciąży zalecane jest także comiesięczne wykonywanie badania ogólnego moczu.


Najczęstsze choroby intymne


bakteryjne zapalenie pochwy

To nazwa dość częstego schorzenia spotykanego u kobiet. Wywołują ją bakterie beztlenowe zasiedlające pochwę. Główne objawy zakażenia to mleczne lub żółte upławy z niemiłym "rybim" zapachem, uporczywy świąd, pieczenie sromu. Może pojawić się nawet ból pochwy i warg sromowych. Leczeniu w takich przypadkach powinna zostać poddana zarówno kobieta, jak i jej partner.

Kuracja polega na przyjmowaniu leków doustnych, tabletek i globulek dopochwowych lub żeli. W leczeniu dobrze jest stosować leczenie celowane, czyli na podstawie badania laboratoryjnego i wykonanego antybiogramu podaje się odpowiedni lek w postaci tabletek dopochwowych lub maści.

Zakażenia u kobiet po menopauzie wymagają natomiast stosowania leków zawierających estrogeny. Niedobór estrogenów prowadzi bowiem do zaniku nabłonka i komplikuje przebieg choroby.


drożdżyca

To schorzenie, zwane także grzybicą, wywołują drożdżaki, najczęściej Candida albicans. Mogą być one przenoszone drogą płciową, chociaż u mężczyzn zwykle zakażenie przebiega bezobjawowo. Źródłem zakażenia mogą być także ręczniki, mydła, kostiumy kąpielowe. Wystąpienie schorzenia łączy się także z osłabieniem kwasowości pochwy - wtedy pierwszym jej objawem jest swędzenie i ból pochwy oraz warg sromowych. Występują także gęste kremowe upławy, które pachną drożdżami i wyglądają jak twaróg. Czynnikiem wyzwalającym grzybicę może być także środowisko wilgotne, ciepłe i bez dostępu światła, dlatego zakażenia grzybicze najczęściej nękają nas latem.

Winę za rozwój drożdżycy ponosi także czasem przyjmowanie antybiotyków o szerokim spektrum działania. Ponadto czynnikiem sprzyjającym może być leczenie hormonami steroidowymi, stosowanie doustnych środków antykoncepcyjnych. W przypadku zauważenia pierwszych objawów choroby możemy sobie doraźnie pomóc, podmywając się roztworem octu (bez dodatku spirytusu). Kwasowość pochwy przywraca także podawanie Lactovaginalu, czyli pałeczki kwasu mlekowego w tabletkach dopochwowych.

Leczenie grzybicy polega na podawaniu przez 2 - 3 tygodnie globulek lub tabletek, które należy wkładać na noc do pochwy.

W leczeniu stosuje się Nystatynę (uwaga, barwi bieliznę na żółto) Clotrimazol, GynoPevaryl, Pimafucin. Przy silnych infekcjach stosuje się leczenie doustne - Nizoralem lub Ketokonazolem.


rzęsistkowe zapalenie pochwy

Ten typ zapalenia wywołuje rzęsistek pochwowy, pierwotniak, daleki kuzyn ameby. U kobiet zazwyczaj osiedla się w pochwie i jej przedsionku, w cewce moczowej lub w pęcherzu moczowym. Najczęściej zakażenie następuje w czasie stosunku płciowego, choć można się zarazić także przez wspólne używanie mokrych ręczników, bielizny, przyborów do mycia, a także przez urządzenia sanitarne, narzędzia lekarskie, czy też na basenie. Zakażenie rzęsistkiem objawia się szarawą, pienistą lub żółtozielonkawą wydzieliną o mocnym, nieprzyjemnym zapachu. Wydzielinie towarzyszą: pieczenie, świąd i podrażnienie błony śluzowej pochwy oraz skóry warg sromowych. Czasami pojawia się plamienie, a zawsze - uczucie dyskomfortu, bólu podczas stosunku płciowego.

Leczenie rzęsistkowicy obejmuje podawanie Metronidazolu w postaci tabletek dopochwowych. Badania kontrolne powinny być wykonywane po 1., 3., 6. tygodniu od zakończenia kuracji. Dopiero ujemne wyniki testów świadczą o wyleczeniu rzęsistkowicy.