PRAWICA , określenie powstałe we Francji w okresie walki mieszczaństwa przeciwko absolutyzmowi, gdy w zwołanych 1789 Stanach Generalnych przedstawiciele duchowieństwa oraz szlachty i arystokracji zasiadali po prawej, zaś przedstawiciele tzw. stanu trzeciego - po lewej stronie sali; termin p. upowszechnił się w XIX w. jako zbiorcze określenie ugrupowań o tendencjach zachowawczych (konserwatywnych), uznających za wartości nadrzędne: szacunek dla tradycji, autorytetów, hierarchii społ., wstrzemięźliwość w dokonywaniu zmian w systemie społ.-gosp. i polit. oraz sprzyjających gospodarce wolnorynkowej; p. to także nazwa zachowawczych grup społ. oraz konserwatywnych orientacji ideologicznych i polit. wewnątrz partii i ruchów społecznych.
Prawica - zwyczajowe określenie poglądów politycznych i podzielających je ugrupowań politycznych, w których podkreśla się nienaruszalność, a nawet "świętość" własności prywatnej (z tego względu wiele ugrupowań prawicowych głosi poglądy liberalne w gospodarce), zachowawczych w dziedzinie obyczajowości i (od XX w.) narodowych.
Za podstawowe cechy prawicy uznaje się:
- konserwatywny światopogląd (przywiązanie do tradycji i autorytetów),
- poszanowanie własności prywatnej; często liberalizm gospodarczy,
- przywiązanie do wartości wolności i samostanowienia obywateli,
- dla "nowej" prawicy postulaty ograniczenia i minimalizacji ingerencji państwa w różne dziedziny życia;
- dla prawicy "starej" szczególny szacunek dla autorytetu państwa i prawa ("państwo powinno być proste, twarde i skuteczne"),
- sprzeciw wobec zmian rewolucyjnych,
- sprzeciw wobec nadmiernego interwencjonizmu państwowego,
- sprzeciw wobec rozbudowanej polityki socjalnej państwa,
- prywatna służba zdrowia i edukacja,
- postulaty uproszczenia systemu administracji państwowej, systemu podatkowego, prawa,
- sprzeciw wobec prób sztucznej regulacji rynku.
- postulat wprowadzenia armii zawodowej
Jako prawicowe określa się następujące poglądy polityczne:
monarchizm - nie wszystkie formy
konserwatyzm (stara prawica)
konserwatywny liberalizm
liberalizm (nowa prawica)
libertarianizm (nowa prawica)
źródło: encyklopedia PWN i wikipedia
Zmieniony przez - prezes85 w dniu 2006-07-28 19:36:48
______________________________
I just don't know what to do with myself.
Money for nothing and chicks for free.
LEWICA , określenie powstałe we Francji w okresie walki mieszczaństwa przeciwko absolutyzmowi, gdy przedstawiciele "stanu trzeciego", domagający się radykalnych zmian społ.-polit. zasiadali w Stanach Generalnych (zwołanych 1789) po lewej, a reprezentanci duchowieństwa, arystokracji i szlachty - po prawej stronie króla; zostało rozpowszechnione w XIX w. jako zbiorcze określenie orientacji ideologicznych i ugrupowań domagających się zmian gosp., społ. oraz polit.-ustrojowych. Za nadrzędne wartości lewica przyjmuje zasady równości społ. (egalitaryzm), postępu i sprawiedliwości społ., opowiada się też z reguły za aktywną rolą państwa w kształtowaniu procesów gosp. i społecznych. Orientacje lewicowe występują w obrębie różnych nurtów ideologicznych i społ., przyjmując za nadrzędne założenie zmniejszenie zróżnicowań społ. i ochronę warstw słabszych ekonomicznie; orientacja lewicowa uzewnętrznia się najwyraźniej w myśli socjalist. oraz częściowo lud., niekiedy przyjmuje postać ruchów zabarwionych populistycznie.
Lewica w polityce to określenie sił politycznych głoszących ideały postępu społecznego.
Zalicza się do nich środowiska o poglądach socjaldemokratycznych, socjalistycznych oraz socjalliberalnych.
W szerszym znaczeniu, do lewicy zalicza się również środowiska skrajnie lewicowe (np. o poglądach anarchistycznych, komunistycznych lub trockistowskich) oraz środowiska centrolewicowe (np. o poglądach liberalnych), które mogą być również zaliczane do środowisk centrowych.
Określenie lewica pochodzi z okresu Wielkiej Rewolucji Francuskiej, kiedy we francuskich Stanach Generalnych deputowani stanu trzeciego zasiadali po lewej stronie sali.
Współcześnie podział na prawicę i lewicę często nie bywa jednoznaczny. Do partii prawicowych bywają zaliczane również te popierające interwencjonizm, który dla wielu oznacza formę socjalizmu, kojarzonego z poglądami lewicowymi. Z tego względu dochodzi do wciąż kontrowersyjnej kwestii zaliczania faszyzmu i nazizmu do jednej tylko z ideologii.
Ze względu na trudności w jednoznacznej klasyfikacji współcześnie istniejących partii tradycyjny podział na lewicę i prawicę jest zastępowany alternatywnym podziałem dwuosiowym, gdzie jedna oś przedstawia kwestie ekonomiczne, druga zaś społeczne.
Podstawowe założenia lewicy:
- promowanie idei równości i sprawiedliwości społecznej (socjalizm),
- solidaryzm społeczny,
- ochrona jednostki przez państwo,
- dobro ogółu ponad interesem jednostki,
- rozbudowane przywileje socjalne,
- idea państwa opiekuńczego,
- darmowy dostęp do edukacji, medycyny,
- rozbudowany system zasiłków i pomocy państwa,
- ingerencja państwa w różne dziedziny życia,
- rozbudowany system kontroli, regulacji, norm, urzędów,
_______________________________
I just don't know what to do with myself.
Money for nothing and chicks for free.
CENTRUM , politol.:
partie polit. głoszące umiarkowany program polit., kompromisowy w porównaniu z postulatami lewicy lub prawicy polit.; także określenie charakteru frakcji partyjnej, zajmującej stanowisko pośrednie między jej prawym i lewym skrzydłem; w demokracjach parlamentarnych w celu utworzenia wspólnego bloku wyborczego, rządu lub wspólnej akcji w parlamencie, partie c. mogą tworzyć koalicję; z partiami prawicy, tzw. centroprawicę lub z partiami lewicy, tzw. centrolewicę
Centrum - wspólne określenie centrolewicowych i centroprawicowych stronnictw politycznych.
Centrolewica - partie o bardzo umiarkowanie lewicowych poglądach politycznych. Do centrolewicy zalicza się przede wszystkim partie liberalne oraz partie ekologiczne (tzw. Zieloni). Partie centrolewicowe sklasyfikować można zarówno jako partie centrowe jak i (w szerszym znaczeniu) partie lewicowe.
Centroprawica - w demokracjach parlamentarnych koalicja utworzona przez partie centrum oraz prawicy, zmierzająca do realizacji wspólnych celów, np. powołania wspólnego rządu albo wspólnej akcji w parlamencie. Też: Partie, które ze względu na program lub poglądy członków można usytuować na pograniczu centrum i prawicy.
_______________________________
I just don't know what to do with myself.
Money for nothing and chicks for free.
DEMOKRACJA [gr.], ludowładztwo, ustrój polit., w którym władzę sprawuje społeczeństwo; termin wprowadzony w starożytności prawdopodobnie przez gr. sofistów, upowszechniony przez Demokryta, potem przez krytyków demokracji ateńskiej: Platona i Arystotelesa. Obecnie termin demokracja używa się w 4 znaczeniach: 1) władza ludu, narodu, społeczeństwa; 2) forma ustroju polit. państwa, w którym uznaje się wolę większości obywateli jako źródło władzy i przyznaje się im prawa i wolności polit. (prawa, wolności i obowiązki jednostki) gwarantujące sprawowanie tej władzy; 3) synonim samych praw i wolności polit., których podstawą jest równość obywateli wobec prawa oraz równość ich szans i możliwości; 4) ustrój społ.-gosp. zapewniający powszechny i możliwie równy udział obywateli we własności i zarządzaniu nar. majątkiem produkcyjnym, dostęp do dóbr kultury, oświaty i ochrony zdrowia; jest to tzw. demokracja społeczna i ekon., na której znaczenie kładą nacisk różne odmiany ruchów i ideologii lewicowych, np. socjalistyczne. Stosując kryterium zakresu udziału obywateli w wykonywaniu władzy, rozróżnia się demokrację pośrednią (reprezentacyjną) i demokrację bezpośrednią. Demokracja pośrednia jest dominującym systemem władzy w państwie współcz., opiera się na periodycznej wymianie przynajmniej części członków polit. aparatu państw., gł. w formie wyborów powszechnych do parlamentu; system ten polega raczej na kontroli działania aparatu państw. przez obywateli niż na faktycznym i stałym braniu przez nich udziału w podejmowaniu decyzji państw.; w większości państw jest to zdeterminowane wielkością ich obszaru i liczbą ludności; uzupełniająco występują w nich instytucje demokracji bezpośredniej, np. referendum. Demokracja bezpośrednia polega na bezpośrednim podejmowaniu decyzji państw. przez ogół obywateli; do aparatu państw. należy przygotowanie projektów decyzji o znaczeniu zasadniczym i podejmowanie decyzji wykonawczych lub o charakterze techn.; demokracja bezpośrednia jest swoistym ideałem demokracji, trudnym do zrealizowania w państwach większych, toteż występuje w ograniczonym zakresie (np. w Szwajcarii); jest także znana w innych krajach, gł. w formie referendum. Zarówno w demokracji pośredniej, jak i bezpośredniej władze są powoływane na określony czas, decyduje większość głosów, ale prawa mniejszości muszą być przestrzegane i opozycja polityczna może legalnie działać; najwyższym organem władzy ustawodawczej jest parlament (parlamentaryzm), który ma prawo do krytyki rządu, a w systemie parlamentarno-gabinetowym może rząd odwołać; w demokracji ważnym czynnikiem jest niezależne od rządu sądownictwo, istnienie partii politycznych, które zmieniają się u władzy. We współcz. teorii demokracji pojawiła się koncepcja demokracji jako współzawodnictwa i wymiany elit władzy; obywatele wpływają na politykę przez wybór określonej elity (przywódców i programu). W kategoriach teorii suwerenności demokracji odpowiada zasada suwerenności ludu lub narodu, określa ona lud czy naród jako jedyny podmiot władzy państw. sprawowanej bezpośrednio lub przez przedstawicieli.
W hist. rozwoju demokracji ukształtowała się w starożytności (demokracja antyczna) w licznych gr. miastach-państwach oraz w pewnym okresie w republ. Rzymie; wzorcowym przykładem demokracji był ustrój Aten w V w. p.n.e. W średniowieczu elementy demokracji pojawiły się w ustrojach niektórych miast (np. wł. republik miejskich) jako wyraz uniezależnienia się od feud. możnowładców - świeckich i duchownych; od późnego średniowiecza, a następnie w okresie odrodzenia rozwijała się forma przedstawicielska jako wyraz woli narodu w Anglii, Polsce i niektórych innych krajach, stanowiąc jednak wyjątek w stosunku do panującego w większości państw absolutyzmu monarszego. W demokracji szlacheckiej w Polsce w XV i XVI w. suwerenem był stan szlachecki, realizujący swe władztwo polit. w ramach monarchii przez sejmiki oraz sejm i korzystający z szerokich przywilejów i swobód polit.; ustrój, w związku z przerostem swobód i rozwarstwieniem ekon. społeczeństwa, stopniowo przybierał formę oligarchii magnackiej. Rozwój ustrojów demokr. na świecie był spowodowany skutkami rewolucji ang. w XVII w., powstaniem Stanów Zjedn. oraz rewolucją fr. 1789. Ideowo proces ten był związany z upowszechnieniem idei oświec. oraz ugruntowaniem się liberalizmu polit. i ekon.; w dziedzinie prawodawstwa decydujące znaczenie miały: stworzenie konstytucji pisanej, reforma prawa wyborczego, polegająca m.in. na zniesieniu wyborczych cenzusów; otwarły one drogę do dominacji form demokr., tworząc wzorzec państwa nowocz., w którym prawo nie jest narzędziem przemocy, ale chroni obywatela przed przemocą państwa. Obecnie wzorzec ten jest powszechnie akceptowany, co nie oznacza istnienia wielu wyjątków. Pełnej i rzeczywistej realizacji demokracji w danym państwie sprzyja istnienie licznej klasy średniej oraz rozwinięta, ustabilizowana gospodarka i oświata. Od demokracji, należy odróżnić systemy, które chociaż posługują się terminem demokracji, nie mają z demokracją nic wspólnego; demokracja kierowana - system, w którym istnieją wolne wybory, ale ostateczne decyzje należą do grupy (rządzącej zwykle przy pomocy armii) lub jednostki (występuje często w państwach postkolonialnych); tzw. demokracja socjalistyczna - system kierowniczej roli partii komunist., kreującej narzucone przez siebie władze, przy zachowaniu formalnych cech ustroju demokr. (np. ograniczony lub formalny system wielopartyjny); system ten został ukształtowany w teorii marksist. i był realizowany w ZSRR i państwach bloku sowieckiego (w pierwszym etapie p.n. demokracja ludowa).
źródło: encyklopedia PWN
Zmieniony przez - prezes85 w dniu 2006-07-28 19:47:32
_______________________________
I just don't know what to do with myself.
Money for nothing and chicks for free.
Kaczyzm - pejoratywne lub satyryczne określenie rządów partii Prawo i Sprawiedliwość, pochodzące od nazwisk polskich polityków, braci Jarosława i Lecha Kaczyńskich.
Termin ten został po raz pierwszy użyty w lutym 2005 przez felietonistów tygodnika Wprost Roberta Mazurka i Igora Zalewskiego. Podczas debaty na temat skrócenia kadencji Sejmu (5 maja 2005) terminu tego użyła posłanka Joanna Senyszyn z SLD. Słowo "kaczyzm" zyskało popularność podczas kampanii przed wyborami parlamentarnymi i prezydenckimi w 2005. Jest ono jako określenie ironiczne lub propagandowe używane przez polityków partii niechętnych braciom Kaczyńskim, natomiast przez zwolenników PiS jest uważane za nieadekwatne i pejoratywne.
W ujęciu przeciwników politycznych PiS "kaczyzm" określa wizję państwa przypisywaną tej partii i jest synonimem konserwatyzmu obyczajowego, nietolerancji, nacjonalizmu oraz ideowych powiązań ze środowiskiem Radia Maryja. Wśród cech "kaczyzmu" wymieniana jest również koncentracja na rozliczeniach przeszłości (poparcie dla dekomunizacji i lustracji) oraz skłonność do populizmu.
"Kaczyzm", przez podobne brzmienie, może też kojarzyć się z ideologią faszyzmu, co wzmacnia negatywne zabarwienie tego terminu. Przeciwnicy polityczni PiS używają w walce politycznej epitetów "kaczyzm", "kaczystowski" w stosunku do niektórych posunięć tej partii (np. popieranie kary śmierci, uznawane czasami za homofobiczne wypowiedzi prominentnych członków PiS, zapowiedzi zmian w Konstytucji RP, które miałyby zaprowadzić w Polsce silny, prezydencki, dekretowy model rządów). W opinii przeciwników PiS działania te zmierzają w kierunku przekształcenia demokracji w ustrój autorytarny.
Debata - dyskusja o sformalizowanej formie, wymiana poglądów na dany temat, najczęściej w większym gronie osób, np. na zebraniu, posiedzeniu, zgromadzeniu, zjeździe.Dotyczy ta dyskusja wybory najlepszego rozwiązania omawianego problemu lub sprawy.
Cenzura to ograniczenie prawa do wypowiedzi jednej osoby przez inną. Istnieje od zarania ludzkości. Jest to również ograniczanie przez państwo podstawowych praw człowieka - prawa do wolności słowa i wolności prasy, pod różnymi pretekstami.
Frakcja parlamentarna - ugrupowanie członków parlamentu o wspólnej przynależności partyjnej, prowadzące wspólną politykę w parlamencie.
Racja stanu - nadrzędny interes państwowy, wyższość interesu państwa nad innymi interesami i normami, wspólny dla większości obywateli i organizacji działających w państwie lub poza jego granicami ale na jego rzecz.
W państwach demokratycznych racja stanu jest zazwyczaj kwestią "poza dyskusją". Wokół niej skupiają się organizacje i partie polityczne bez względu na orientacje ideowe. Najczęściej jest to kwestia obrony suwerenności kraju.
W państwach niedemokratycznych racja stanu bywa używana jako argument przeciwko opozycji.
Poseł dietetyczny - żargonowe, pejoratywne określenie ukute przez dziennikarzy Gazety Wyborczej i powszechnie stosowane w mediach, oznaczające posłów, dla których racją parlamentarnego bytu jest jedynie otrzymywana dieta poselska.
W praktyce polskiego parlamentaryzmu posłowie "dietetyczni" pełnią nierzadko rolę "języczka u wagi", niejednokrotnie przesądzając wyniki głosowań zmierzających do skrócenia kadencji Sejmu - praktyka ta była szczególnie widoczna w Sejmie kadencji 2001-2005, gdy próby przyspieszenia wyborów parlamentarnych były torpedowane przez posłów dążących do utrzymania intratnych posad w parlamencie i zdających sobie zarazem sprawę z nieuchronności definitywnego odejścia z polityki
Zmieniony przez - Brosh w dniu 2006-07-28 21:48:36
_______________________________
Lumpenliberalizm - pejoratywne hasło odnoszące się do postkomunistycznej gospodarki polskiej, przez niektórych uważaną za zbyt liberalną za sprawą porozumienia Okrągłęgo Stołu i przekształceń gospodarczych związanych z nazwiskiem Leszka Balcerowicza.
"Lumpenliberalizm", przez podobne brzmienie, może też kojarzyć się z lumpenproletariatem, co wzmacnia negatywne zabarwienie tego terminu i sugeruje zdegenerowaną formę liberalizmu. Często pojawia się w ustach części prawicowych polityków pod adresem środowisk lewicowych skupionych wokół SLD, jak i liberalnych skupionych wokół PO i związanych z porozumieniem Okrągłego Stołu. Lumpenliberalizm nawiązuje do określenia "lumpenelity", spopularyzowanego przez Annę Pawełczyńską w książce Głowy hydry. Autorka krytykuje polskich liberałów wysuwając przeciw nim argumenty zbliżone do tych wiązanych z lumpenliberalizmem.
Użycie hasła
Jarosław Kaczyński użył słowa "lumpenliberalizm", aby nazwać układ, który jego zdaniem zdominował III RP. Lider PiS uważa, że PRLu powstała "potężna pula społecznej patologii, patologii przestępczej związanej z korupcją". Z tymi zjawiskami, jak powiedział, powinna walczyć "silna władza", a według jego słów "tej silnej władzy po roku 1989 żeśmy nie zbudowali". Jego zdaniem stało się tak, ponieważ "szybko stworzono płaszczyznę współpracy między siłami postkomunistycznymi a częścią sił wywodzących się z obozu solidarnościowego". Według Kaczyńskiego tą płaszczyzną "było specyficzne ujęcie liberalizmu - lumpenliberalizm".
Hasło "lumpenliberlizmu" padło z trybuny sejmowej podczas debaty poświęconej konfliktowi pomiędzy rządem PiS oraz Unicredit o fuzję dwóch banków. Balcerowicz wykluczył przedstawiciela rządu z posiedzenia Komisji Nadzoru Bankowego na wniosek Unicredit, podważając bezstronność urzędnika z ministerstwa. Reakcją na to wydarzenie była debata w sejmie. Podczas przemówienia Donald Tusk, lider PO, porównał szefa PiS, Jarosława Kaczyńskiego, do Andrzeja Leppera, twierdząc, że dziś to Kaczyński mówi "Balcerowicz musi odejść". Jarosław Kaczyński, a potem Jacek Kurski, użyli w swoich przemówieniach określenia "lumpenliberalizm", aby podkreślić swój stosunek do wszystkich zwolenników liberalizmu w Polsce. Liderzy PiS zaliczyli do "lumpenliberałów" zarówno PO jak i SLD, a flagowym symbolem tego "układu" miał być ich zdaniem Leszek Balcerowicz oraz jego działalność w NBP.
Moherowe berety - pejoratywne określenie stosowane w Polsce wobec osób otwarcie prezentujących swoją religijność, o konserwatywnych, często katolicko-narodowych poglądach politycznych i kulturalnych. Utworzone zostało na podobieństwo potocznych nazw niektórych formacji wojskowych np. czerwonych czy zielonych beretów.
Moherowa koalicja - Zwrot moherowe berety upowszechnił się w języku potocznym, zwłaszcza w dyskursie politycznym. Przykładem odniesienia się do tego zwrotu jest termin moherowa koalicja, użyty przez Donalda Tuska podczas debaty sejmowej nad exposé premiera Marcinkiewicza 10 listopada 2005 (Polska naprawdę nie jest skazana na, tak jak ją Polska od wczoraj nazywa, moherową koalicję). Lider PO określił w ten sposób nieformalną koalicję sejmową PiS-u, Ligi Polskich Rodzin i Samoobrony sugerując jej istnienie, czemu w tym czasie PiS zaprzeczał. Za wypowiedź tę Donald Tusk oficjalnie przeprosił.
Natomiast opisywany przez Tuska sojusz, widoczny w różnych głosowaniach sejmowych, został później formalnie przypieczętowany przez utworzenie tzw. paktu stabilizacyjnego, a następnie zawarcie koalicji rządowej przez PiS, LPR i Samoobronę.
IV Rzeczpospolita - hasło symbolizujące zasadnicze zmiany w ustroju państwa polskiego, postulowane przez różne partie krytykujące podstawy prawne III Rzeczypospolitej.
Koncepcję IV Rzeczypospolitej sformułował jako pierwszy politolog i publicysta Rafał Matyja w artykule "Obóz IV Rzeczypospolitej" opublikowanym przez środowisko tzw. pampersów w piśmie "Debata" w 1998. Niezależnie od niego podobne hasło rzucił na łamach "Rzeczpospolitej" w artykule "Koniec złudzeń" z 23 stycznia 2003 socjolog i publicysta Paweł Śpiewak. Ponadto w czerwcu 2005 r. ukazała się nakładem wydawnictwa SuperNOWA powieść sensacyjna Grzegorza Mathea pt. "IV Rzeczpospolita", w której autor przedstawił koncepcję nowej konstytucji.
W czasie kampanii wyborczej do polskiego parlamentu w roku 2005 zostało wykorzystane przez Prawo i Sprawiedliwość. Swoją koncepcję zmian PiS zawarł w dwunastu tezach konstytucyjnych.
Konstytucja (od łac. constituo,-ere - urządzać, ustanawiać, regulować) - akt prawny, określany także jako ustawa zasadnicza, który zazwyczaj ma najwyższą moc prawną w systemie źródeł prawa w państwie.
W skład materii konstytucyjnej mogą wchodzić różne zagadnienia. Konstytucja może więc określać: podstawy ustroju społeczno - gospodarczego państwa, ponadto organizację, kompetencje i sposób powoływania najważniejszych organów państwowych, oraz podstawowe prawa, wolności i obowiązki obywatela.
Konstytucje można dowolnie klasyfikować. W doktrynie prawa konstytucyjnego najczęstsze klasyfikacje to podział na konstytucje:
pisane (formalne) i niepisane (materialne),
pełne (regulujące całość spraw wchodzących w skład materii konstytucyjnej) i częściowe, tzw. małe konstytucje,
uchwalane (przez: jedynie zwykły organ przedstawicielski albo konstytuantę lub jedynie naród w referendum lub przez ciało ustrojodawcze i następnie naród) oraz oktrojowane (nadane przez panującego),
sztywne i elastyczne (zależnie od łatwości jej zmiany),
proste i złożone (gdy całość regulacji zawarta jest w jednej lub kilku ustawach).
W Polsce w czasach do konstytucji 1791 roku określenie konstytucja sejmowa było synonimem zwykłej ustawy, gdyż sejm wydawał wówczas tzw. constitutiones, czyli konstytucje.
Niektóre organizacje nazywają konstytucją główny zestaw reguł, którymi kierują się w działalności.
Zmieniony przez - vox Dei w dniu 2006-08-07 14:11:09
