Wysłana - 4 sierpień 2002 11:27 Przeniesiona przez Pan Śmierć z działu 'Nauki Humanistyczne'. | zgłoś naruszenie regulaminu
Sprawdź ile procent masz tłuszczu
Cywilizacja Majów rozwijała się w Ameryce Środkowej, a jej ślady możemy dziś odnaleźć w Gwatemali, Belize, połudiowo-wschodniej części Meksyku oraz w zachodnim Hondurasie i Salwadorze. Majowie byli najbardziej na południowy wschód wysuniętą cywilizacją mezoamerykańską. Obszar przez nich zasiedlony obejmował ok. 324000 km2 i był zamieszkiwany przez ludność posługującą się ponad dwudziestoma językami z grupy Majów. Zróżnicowanie geograficzne i kulturowe ziem, na których rozwijała się cywilizacja Majów, sprawiło, że zostały one podzielone przez badaczy na trzy obszary: Północny, Centralny i Południowy.Obszar Północny obejmuje w przybliżeniu nizinne tereny północnej części Jukatanu, na południu sięgając po linię ciągnącą się wzdłuż rzeki Candelaria i miast Becan, Tzibanche, aż po Zatokę Chetumal.
Obszar Centralny to strefa nizin ciągnących się od wschodniej części meksykańskiego stanu Tabasco i południowej części stanu Campeche poprzez departament Peten w północnej części Gwatemali, aż po wybrzeże Morza Karaibskiego w Belize i zachodni Honduras.
Wreszcie Obszar Południowy obejmuje wyżyny i wybrzeże Pacyfiku w południowej części Gwatemali i przyległych skrawkach Meksyku Salwadoru i Hondurasu.
"KAZDY Z ZAWODNIKOW STAJE DO WALKI Z DWOMA PRZECIWNIKAMI: SAMYM SOBA I RZECZYWISTYM NAPASTNIKIEM. BY ZWYCIEZYC, MUSI POKONAC OBU"
Najwspanialsze dzieła sztuki Majów, zarówno w zakresie architektury, jak i rzemiosła, powstały w ciągu okresu klasycznego - złotej epoki w dziejach kultur mezoamerykańskich. W ciągu wczesnego klasyku (250-600) ziemie Majów dostały się w orbitę silnych wpływów z potężnego centralnomeksykańskiego ośrodka - Teotihuacan. Przypuszcza się, że wpływy Teotihuacan nie zawsze miały charakter handlowej infiltracji pokojowej. Przedstawiciele elity pochodzący z tego ośrodka zajęli z pewnością przy użyciu siły niektóre ośrodki (np. Tikal) dając w nich początek nowej dynastii. Wpływy teotihuacańskie (zarówno w zakresie kultury materialnej, jak i ideologii) zapisały się trwale w kulturze materialnej Majów zapewniając ogromny prestiż miejscowej elicie.
Późny okres klasyczny (600-800) to apogeum rozwoju cywilizacji Majów. Wówczas, głównie na Obszarze Centralnym, funkcjonują ogromne miasta-państwa, takie jak Tikal, Uaxactun, Caracol, Calakmul, Copan, Yaxchilan, Piedras Negras, Palenque, Bonampak, Dos Pilas i inne z ogromnymi kompleksami ceremonialnymi i mieszkalnymi. W swych ośrodkach, rządzonych przez władców zwanych ahau, Majowie wznoszą potężne piramidy, świątynie i pałace. Na placach zlokalizowanych w pobliżu najważniejszych budowli ustawia się kamienne bloki - stele, które pokrywane są płaskorzeźbami przedstawiającymi władców. Ośrodki Majów, w których bujnie kwitnie sztuka prowadzą ze sobą nie tylko ożywione kontakty handlowe, ale także wojny.
Jeszcze w latach 70-tych przypuszczano, że organizacja geopolityczna na ziemiach Majów w okresie klasycznym, oparta była na istnieniu kilku (ok. siedmiu) potężnych stolic regionalnych, które miały we władaniu wielkie terytoria, i którym podporządkowane były mniejsze ośrodki Majów. Nieco później część badaczy skłaniała się ku temu, że na nizinach Majów istniało obok siebie kilkadziesiąt niezależnych i suwerennych ośrodków, dużych i mniejszych, rządzonych przez władców.
Ostatnie studia nad tą problematyką dokonane przez dwóch słynnych epigrafów: Simona Martina i Nikolaia Grube wskazują jednak na to, że historia okresu klasycznego na nizinach Majów była zdominowana przez konflikt, który rozgrywał się pomiędzy dwoma potężnymi ośrodkami: Tikal i Calakmul. W konflikt ten wmieszanych było wiele ośrodków, jako że obie rywalizujące ze sobą miasta starały się pozyskać jak największą liczbę sprzymierzeńców, przy których pomocy mogli osłabić bądź zniszczyć swego wroga. Po stronie Calakmul stały takie państwa-miasta jak Caracol, Naranjo, Dos Pilas czy Piedras Negras, z kolei Tikal wspierane było przede wszystkim przez Palenque. W ten sposób na Obszarze Centralnym wytworzyła się sytuacja geopolityczna oparta na istnieniu dwóch rywalizujących ze sobą stron. Po początkowych sukcesach Calakmul i jego bloku sprzymierzeńców, do jakich możemy zaliczyć zadanie kilku klęsk Tikal (lata 562, 657 i 679), drugi ze wspomnianych ośrodków przechodzi wreszcie do kontrofensywy pokonując w 695 roku Calakmul, którego władca zostaje schwytany i najprawdopodobniej złożony w ofierze.
W ciągu IX i X wieku na skutek degradacji środowiska naturalnego, suszy, przeludnienia i wzajemnych wyniszczających wojen, dochodzi do załamania się wspomnianych wyżej klasycznych ośrodków położonych na Obszarze Centralnym. W miastach, w których jeszcze niedawno kwitło życie, zarzucona zostaje działalność budowlana i spada gwałtownie liczba mieszkańców. Z czasem pochłania je bezkres dżungli.
W tym samym okresie kiedy miasta położone na Obszarze Centralnym chyliły się ku upadkowi, w ośrodkach zlokalizowanych na Obszarze Północnym następował rozwój trzech ważnych styli architektonicznych zwanych Puuc, Rio Bec i Chenes.
Epoka rozkwitu trzech wspomnianych styli na Obszarze Północnym przypada przede wszystkim na tzw. końcowy okres klasyczny (800-1000 n.e.). Każdy ze styli tworzył niewielkie skupisko terytorialne. Najbardziej na północ wysunięte były ośrodki stylu Puuc.
"KAZDY Z ZAWODNIKOW STAJE DO WALKI Z DWOMA PRZECIWNIKAMI: SAMYM SOBA I RZECZYWISTYM NAPASTNIKIEM. BY ZWYCIEZYC, MUSI POKONAC OBU"
OKRES POSTKLASYCZNY (1000-1500)
W okresie postklasycznym (1000-1500 n.e.) kulturowy rozwój przeżywają już tylko ośrodki zlokalizowane na północy Jukatanu, takie jak Chichen Itzá, Mayapan, Dzibilchaltun oraz na terenie Obszaru Południowego: Iximche, Zaculeu, Mixco Viejo i inne. W ciągu wczesnego postklasyku (1000-1200) najważniejszym miastem na północy było Chichen Itzá.
Wielu badaczy przypuszcza, że Chichen Itzá zostało najechane pod koniec X wieku przez Tolteków pochodzących z centralnego Meksyku. Ten wojowniczy lud miał stworzyć w Chichen Itzá swoją nową stolicę budując w mieście wiele piramid i świątyń noszących wyraźne cechy stylu centralnomeksykańskiego. Wspomniane wpływy są widoczne nie tylko w architekturze ale m.in. także w ikonografii.
Istnieje jednak spora grupa naukowców, którzy sądzą, że nigdy nie było inwazji tolteckiej na północny Jukatan, a wpływy centralnomeksykańskie w sztuce Chichen Itzá były efektem przybycia do tego miasta tzw. Majów Putun zamieszkujących tereny Tabasco, nad Zatoką Meksykańską.
Majowie Putun byli nosicielami kultury, która stanowiła mieszankę klasycznego stylu Majów ze sztuką centralnego Meksyku. Ślady ich sztuki są znane nie tylko z ziem Majów ale także z obszarów leżących w centrum Meksyku (np. Cacaxtla, Xochicalco). Grupy Majów Putun nazywane w późnych kronikach jukatańskich ludem Itzá wkroczyły najprawdopodobniej w drugiej połowie IX wieku na teren Jukatanu. Zajęli oni "puste" ziemie leżące pomiędzy terenami należącymi do potężnego ośrodka Majów Coba a obszarami na których rozwijały się ośrodki stylu Puuc. Itzowie zajęli Chichen Itzá i uczynili z niego swą nową stolicę, która w ciągu wczesnego postklasyku zdominowała niemal całą północną część Jukatanu.
Według kronik, spisanych w okresie konkwisty, w roku 1221 hegemonia Chichen Itzá została złamana, a supremację nad północną częścią Jukatanu przejmuje ośrodek o nazwie Mayapan, w którym również rządzili Itzowie. Niestety okoliczności w których Mayapan zastąpiło Chichen Itzá na arenie politycznej dziejów nie są jasne. Według późniejszych przekazów władca miasta Izamal miał porwać żonę króla Chichen Itzá. W wojnie, która się potem wywiązała Hunac Ceel - władca Mayapan podbił Chichen Itzá. Badania archeologiczne częściowo potwierdziły opisany powyżej scenariusz wydarzeń, jako, że w Chichen Itzá odkryto wyraźne ślady wskazujące na to, że ośrodek ten u schyłku swego funkcjonowania został złupiony.
Szesnastowieczne dokumenty mówią, że Mayapan zostało opuszczone przed przybyciem Hiszpan na tereny Jukatanu, - ok. 1450 roku. Druga połowa XV i początek XVI wieku cechowały się ogromnym rozbiciem politycznym północy Jukatanu, gdzie istniało kilkadziesiąt małych królestw wzajemnie ze sobą rywalizujących o władzę. Jednym z nich było Tulum malowniczo usytuowane nad wybrzeżem Morza Karaibskiego. Ośrodek ten był otoczony przez mury i zlokalizowany w obronnym miejscu, co dobrze świadczy o niepokojach jakie nękały Obszar Północny pod koniec późnego postklasyku.
W ciągu późnego postklasyku swój rozkwit przeżywały także ośrodki Majów położone w górzystej, południowej części Gwatemali. Do najważniejszych z nich należały Zaculeu (stolica Majów Mam), Utatlan (stolica Majów Quiche), Mixco Viejo (stolica Majów Pocomam) czy Iximché. Wspomniane ośrodki dostały się także w orbitę silnych wpływów z rejonu centralnego Meksyku, co widoczne jest zarówno w ich architekturze jak i ikonografii.
Przybycie Hiszpanów na obszary zamieszkiwane przez Majów otwiera nową epokę w dziejach Mezoameryki. Najeźdźcy niszcząc bezlitośnie rodzimą kulturę, w ciągu XVI i XVII wieku podbijają cały Jukatan oraz ziemie oddalone bardziej na południe. Ostatni bastion kultury Majów - Tayasal leżące nad Jeziorem Peten Itzá, upadło dopiero w 1697 roku.
"KAZDY Z ZAWODNIKOW STAJE DO WALKI Z DWOMA PRZECIWNIKAMI: SAMYM SOBA I RZECZYWISTYM NAPASTNIKIEM. BY ZWYCIEZYC, MUSI POKONAC OBU"
Jedną z kategorii źródeł, które dostarczają nam informacji na temat społeczeństwa Majów, są dane etnohistoryczne, do których zaliczają się kroniki spisane w okresie po podboju hiszpańskim. Pamiętajmy jednak, że źródła te oddają rzeczywistość układów społeczno-politycznych odnoszących się do schyłku okresu postklasycznego. Z tego względu nie można tych opisów ze stuprocentową pewnością odnieść do okresu klasycznego. Odczytanie pisma Majów pozwala nam jednak przybliżyć obraz społeczeństwa i roli władcy Majów w okresie klasycznym i porównać go z przekazami o wiele późniejszymi. Na początku poświęćmy nieco uwagi grupie źródeł etnohistorycznych, przechodząc następnie do źródeł epigraficznych.
Najsłynniejszym przekazem z okresu kolonialnego, które poświęca dosyć dużo miejsca interesującej nas tematyce jest "Relacion de las cosas de Yucatan" biskupa Diego de Landy. Z dzieła tego, jak z i innych przekazów kolonialnych wynika, że wśród Majów zamieszkujących Jukatan istniało kilka grup społecznych:
- almehenob, których Landa określa mianem "szlachty" lub "panów" (senores);
- ahkinob - kapłani;
- ah chembal uinicob - ludność zwykła
- pentacob - niewolnicy.
Czołową i najważniejszą postacią wśród almehenob był halach uinic, co oznacza prawdziwy człowiek. Halach uinic był także zwany ahau co XVI wieczne kroniki tłumaczą jako "król, monarcha, książę". Tytułu tego używali Majowie w okresie kolonialnym również dla określenia króla Hiszpanii. Co jednak najważniejsze, tego typu określenie pojawia się również w tekstach okresu klasycznego dla oznaczenia władcy (o czym poniżej). Studia etnohistoryka Ralpha Roysa wskazują na to, że co najmniej połowa z wszystkich jukatańskich państw-miast w momencie podboju była zorganizowana w oparciu o rządy halach uinic jako władcy. W innych państewkach istniał charakterystyczny dla okresu postklasycznego (np. w Chichen Itzá) system rządów rady (tzw. multepal), w skład której wchodzili przedstawiciele najważniejszych rodów, lub też luźnej konfederacji sprzymierzonych miast rządzonych przez spokrewnione rody.
Sam halach uinic wydaje się w linii prostej wywodzić od postaci władcy z okresu klasycznego. Z przekazu Landy wynika, że władza, jaką cieszyli się senores i którą przekazywali dziedzicznie swym następcom w osobie synów, była dosyć szeroka. Stojąc na czele danego państewka sprawowali oni najwyższą władzę w zakresie zarówno polityki zewnętrznej jak i wewnętrznej. Rządzili miastami, sprawowali władzę sądowniczą, dzielili swą ziemię między poddanych, od których otrzymywali podarunki i żywność. Do pomocy mieli radę składającą się z przywódców najważniejszych rodów, kapłanów oraz radnych miejskich (ah cuch cabob). Władca mianował także tzw. batabob - szefów poszczególnych wiosek i miast wchodzących w skład jego państewka. Z ramienia władcy sprawowali oni władzę sędziowską i wykonawczą w podporządkowanych im miejscowościach oraz dowodzili ich własnymi żołnierzami w okresie wojny, pozostając pod głównym dowództwem władcy. Najważniejsi z batabob byli z pewnością blisko spokrewnieni z halach uinic i wydaje się, że w linii prostej wywodzą się oni od tzw. cahalob (lub sahalob), którzy wymieniani są w tekstach okresu klasycznego w rejonie rzeki Usumacinta. Stanowiąc najwyższą władzę administracyjną i wykonawczą halach uinic był najpewniej także największym autorytetem religijnym przewodzącym kapłaństwu.
Według źródeł etnohistorycznych w skład ahkinob (kapłanów) wchodzili, obok najwyższego kapłana (ahaucan), chilanes - mówcy informujący ludzi o woli bogów oraz nacom i chacowie, którzy kierowali rytuałami składania w ofierze ludzi. Jak wspomniano wyżej, kolejną grupę społeczną, o której wspominają kroniki, tworzyła tzw. ludność prosta (ah chembal uinicob). Należeli do niej przede wszystkim chłopi-rolnicy. Do obowiązków tej ludności należało płacenie trybutów halach uinic'owi, ofiarowywanie podarunków lokalnym panom i składanie darów bogom (poprzez kapłanów). Wreszcie najniżej usytuowana grupa społeczna to niewolnicy - pentacob. Niewolnikami wg kronik mogli zostać: jeńcy wojenni, sieroty czy dzieci samych niewolników.
Opisana powyżej organizacja społeczna odnosić się może, jak wspomniano, co najwyżej do okresu postklasycznego i to najprawdopodobniej do schyłku tego okresu. Nie możemy jednak odnieść tego opisu do okresu klasycznego, który oddziela od epoki kolonialnej (kiedy powstały kroniki hiszpańskie) okres ponad 500 lat. Najbardziej adekwatnym źródłem, które udziela nam nieco informacji na temat organizacji społecznej i stosunków społecznych w okresie klasycznym dostarczają nam inskrypcje pisane pochodzące z samego okresu klasycznego. Niestety teksty Majów odnoszą się co najwyżej do warstwy elit, nie przekazując nam niemal żadnych danych o pozostałych grupach społecznych w tym okresie.
W tekstach Majów z okresu klasycznegowystępują tzw. glify emblematy kluczowo związane przede wszystkim z postacią władcy, chodź nie tylko. Każdy tego typu glif, to tytuł oznaczający, że osoba używająca go przy zapisie swego imienia jest chul ahau (świętym władcą, panem), ahau (władcą, panem) lub też na ahau (panią, dostojniczką) określonego królestwa.
Z tekstów wynika, że tytuł ahau był w okresie klasycznym używany nie tylko przez samego władcę ale m.in. także przez wysokich dostojników z jego dworu. W związku z tym władca dla podkreślenia swej pozycji był często tytułowany jako chul ahau (święty władca, pan). W okresie klasycznym, np. w Tikal czy w Uaxactun władcy używali także tytułu kalomte (wcześniej odczytanego jako chakte), który można przetłumaczyć jako: "król królów". Jego znaczenie dobrze obrazuje sytuacja w Tikal. W 411 roku król tego ośrodka Nuun Yax Ayiin nadał swojemu synowi Siyaj Chan K'awiil tytuł ahau, tym samym wyznaczając go na swego następcę na tronie. Jednak dopiero po śmierci swego ojca Siyaj Chan K'awiil objął formalnie tron Tikal otrzymując tytuł chakte, co miało miejsce w 426 roku.
Sukcesja władzy odbywała się na zasadzie primogenitury tzn. władzę dziedziczył najstarszy syn. W wyjątkowych przypadkach na tronie zasiadać mogły królowe (na ahau) - na razie poświadczono istnienie trzech, dwóch w Palenque i jednej w Naranjo.
Inni wysocy dostojnicy, którzy nosili tytuł ahau byli często blisko spokrewnieni z samym królem i w wielu wypadkach zarządzali ośrodkami mniejszymi wchodzącymi w skład państwa-miasta swego władcy. Wiemy na przykład, że w ośrodku Tortuguero podporządkowanym Palenque, rządził człowiek o imieniu Ahpo Balam, który był członkiem rodziny królewskiej i ahau Palenque. Znany jest także przypadek używania tytułu ahau przez pisarza (u Majów pisarze posiadali wysoki status społeczny), który był synem władcy Naranjo.
W rejonie rzeki Usumacinta w okresie późnoklasycznym pojawia się w tekstach jeszcze inny tytuł cahal (lub sahal). Był on używany także przez dostojników, którzy zarządzali drugorzędnymi ośrodkami wchodzącymi w skład większych królestw takich jak Yaxchilan czy Piedras Negras. Z tekstów wynika, że cahalob (liczba mnoga od cahal) mimo tego, że mieli nieco niższy prestiż niż ahauob, pełnili rolę prowincjonalnych zarządców, którzy posiadali także pewne prerogatywy religijne podobnie jak ahauob. Obok władcy istniał tak więc liczny dwór królewski, na który składali się ahauob, a gdzieniegdzie też cahalob, sprawujący władzę w imieniu króla, pełniący często rolę jego posłańców politycznych, uczestniczący w najważniejszych rytuałach związanych m.in. także z desygnowaniem przez władcę nowego następcy tronu.
Niestety, o niżej usytuowanych w hierarchii społecznej warstwach ludności Majów w okresie klasycznym, wiemy bardzo niewiele. Na pewno człon społeczeństwa Majów stanowili chłopi. Do ich codziennych obowiązków należała praca na roli i budowa ogromnych kompleksów architektonicznych. Niektórzy badacze sądzą, że społeczeństwo Majów w okresie klasycznym można podzielić jedynie na dwie zasadnicze grupy: warstwę elity i tzw. ludności zwykłej. Inni uważają, że istniała jeszcze warstwa średnia. Z kolei Norman Hammond, jeden z badaczy zajmujących się kulturą Majów, jest zdania, że w społeczeństwie Majów można wyróżnić siedem warstw społecznych na podstawie jej aktywności i zajęć ekonomicznych.
"KAZDY Z ZAWODNIKOW STAJE DO WALKI Z DWOMA PRZECIWNIKAMI: SAMYM SOBA I RZECZYWISTYM NAPASTNIKIEM. BY ZWYCIEZYC, MUSI POKONAC OBU"
Według wierzeń Majów świat zamieszkały przez człowieka usytuowany był na grzbiecie gada, wyobrażanego najczęściej pod postacią krokodyla lub żółwia. Nad nim znajdowało się niebo, po którym poruszały się ciała niebieskie, i które w sztuce wyobrażane było najczęściej jako dwugłowy kosmiczny potwór. Niebo według Majów składało się z 13 poziomów, w każdym z których rządził jeden z bogów zwanych Oxlahuntiku. Świat podziemny zwany Xibalba znajdował się poniżej ciała gada i zamieszkiwały go - podobnie jak ziemię - istoty, zwierzęta i rośliny. Xibalba składała się z 9 poziomów rządzonych przez Bolontiku - Dziewięciu Bogów Dolnego Świata. W centrum ziemskiego świata, który zorientowany był zgodnie z czterema kierunkami kardynalnymi, znajdowała się oś (axis mundi) zwana w języku Majów wacah chan (sześć nieb), będąca osią komunikacji pomiędzy wszystkimi trzema światami. Oś ta nie była zlokalizowana w konkretnym miejscu na ziemi, ale mogła być zmaterializowana praktycznie wszędzie w osobie samego władcy w trakcie odpowiedniego rytuału. W sztuce wyobrażano ją pod postacią drzewa (tzw. Drzewo Świata), na którego szczycie znajdował się tzw. Niebiański Ptak lub pod postacią samego władcy.
Sam akt komunikacji pomiędzy światem ziemskim a światem nadprzyrodzonym był ukazywany przez Majów jako tzw. Wąż Wizji, posiadający dwie głowy, lub jako ceremonialne berło w kształcie dwugłowego węża, będące w okresie klasycznym także symbolem władzy królewskiej. Komunikacja ze światem nadnaturalnym dokonywała się na drodze rytuału upuszczania krwi i tzw. poszukiwania wizji. Dlaczego Majowie upuszczali krew? Według wierzeń nie tylko tego ludu ale i innych społeczeństw mezoamerykańskich bogowie stworzyli człowieka po to, aby ten oddawał im cześć, karmił ich i przywoływał. Największym darem jaki Majowie mogli złożyć swoim bogom, była ich własna krew. Dlatego też w trakcie najważniejszych ceremonii nie tylko władcy, ale również inni wysocy dostojnicy oraz głowy rodzin mieszkających we wioskach, upuszczali krew z różnych części ciała do naczyń, na posągi bóstw lub na ziemię. Jednak kluczową rolę w tych rytuałach odgrywał sam ahau - władca. To on był gwarantem pomyślności całej społeczności i on upuszczając krew, utrzymywał wszechświat w równowadze oraz kontaktował się z bogami i swymi przodkami przekazując ich wolę innym. Kontaktowanie się z przodkami i bogami związane było z kolei z bardzo ważną dla władców Majów kwestią, związaną z legalizacją ich władzy i prawowitością jej sprawowania.
Triada z Palenque i inne bóstwa
W tym miejscu nie sposób omówić całego panteonu Majów, stąd skupimy się tylko na krótkim opisie najważniejszych bóstw Majów okresu klasycznego, które tworzyły tzw. Triadę z Palenque. W skład triady wchodziły bóstwa (w skrócie zwane G I, G II i G III) narodzone jeszcze przed stworzeniem ostatniego ze światów (Majowie wierzyli, że świat był kilkukrotnie tworzony i niszczony przez bogów). Byli to G I, utożsamiany często z planetą Wenus i bogiem zwanym jako Chac-Xib-Chac, przedstawiany pod postacią istoty posiadającej na policzkach rybie płetwy, ostry ząb rekina wystający z ust i zausznicę w formie muszli;
G II zwanyteż jako Kawil,bóstwo opiekuńcze dynastii królewskiej wyobrażane pod postacią istoty o cechach zoomorficznych, z której czoła wyłania się najczęściej siekiera i woluty dymu (jedna z nóg tego bóstwa zakończona była cielskiem węża);
ostatnie z bóstw - G III utożsamiane ze słońcem i przedstawiane najczęściej pod postacią istoty posiadającej ucho jaguara, znak kin - słońce, trójkątny ząbrekina wystający z ust i element przypominający sznurek ciągnący się pod okiem w kierunku czoła.W tej klasycznej formie G III zwany jest też często Jaguarem Bogiem Zaświatów iwiązany ze słońcem w czasie jego nocnej wędrówki. Bóstwo G III może być także ukazywane pod postacią jaguara lub samej jego głowy, czy też jako tzw. Dzieciątko Jaguar posiadające cechy noworodka i jaguara. Różnice w przedstawianiu boga G III wynikają z pewnością z istnienia różnych aspektów tego bóstwa, które nie są niestety do końca poznane.
Do innych ważnych bóstw Majów okresu klasycznego należeli także: bóg kukurydzy, przedstawiany jako młodzieniec, z którego głowy często wydobywały się liście i ziarna kukurydzy; tzw. bóg klaun - przedstawiany najczęściej w formie opaski na głowie władców będącej symbolem władzy królewskiej.
Mit o Bohaterach Bliźniakach
Bohaterwie Bliźniacy - czołowe bóstwa w panteonie Majów, uosabiające Słońce i planetę Wenus, to postacie ciągle się przewijające w religii tego ludu. Mit spisany w Popol Vuh w okresie kolonialnym mówi nam o historii dwóch braci bliźniaków o imionach Hunaphu i Xbalanque (w tekstach okresu klasycznego zwani Hun Ahau i Yax Balam) oraz wskazuje na ogromną rolę rytualnej gry w piłkę w kosmologii Majów. Ojcowie Bohaterów Bliźniaków byli graczami w rytualną piłkę i zostali przywołani do zaświatów (Xibalba) przez Panów Śmierci i tam złożeni w ofierze. Cudownie narodzeni Hunaphu i Xbalanque po osiągnięciu pełnoletności również zaczęli grać w piłkę. Niebawem Panowie Śmierci zaprosili obu braci do zaświatów, aby się z nimi zmierzyć. Tam poddawali ich ciężkim próbom gry w dzień i w nocy. Wreszcie spalili Bohaterów Bliźniaków, a ich prochy zmielili i wrzucili do wody. Jednak bracia cudownie się odradzają i wracają do Xibalba, aby dokonać aktu zemsty. Pokazują Panom Śmierci sztuczkę polegającą na tym, że jeden z braci ucina drugiemu głowę, a następnie przywraca go do życia. Zdumieni Panowie Śmierci proszą aby Bohaterowie Bliźniacy dokonali tej samej sztuczki na nich samych. Hunaphu i Xbalanque odcięli głowy swym wrogom jednak nie przywrócili ich powtórnie do życia. Następnie zwycięscy bracia udali się na nieboskłon zamieniając się w Słońce i Wenus. Mit spisany w Popol Vuh pokazuje przede wszystkim w jaki sposób dwójka ludzi pokonuje śmierć. Zwraca także uwagę na to, że powtórne narodziny mogą się dokonać na drodze złożenia danej osoby w ofierze, najczęściej poprzez ścięcie jej głowy. Na ziemi to właśnie władcy Majów byli wcieleniem Bohaterów Bliźniaków i tymi, którzy ponownie pokonywali śmierć w trakcie różnych rytuałów związanych głównie ze składaniem ludzkiego życia. Wyobrażani na stelach lub innych zabytkach władcy często noszą na sobie nakrycia głowy lub maski boga słońca czy Wenus, które wskazują na to, że są oni żyjącą manifestacją tych bóstw, a więc Bohaterów Bliźniaków.
"KAZDY Z ZAWODNIKOW STAJE DO WALKI Z DWOMA PRZECIWNIKAMI: SAMYM SOBA I RZECZYWISTYM NAPASTNIKIEM. BY ZWYCIEZYC, MUSI POKONAC OBU"
