Prawo
W ogólnym skrócie jest to zespół norm postępowania w danym społeczeństwie (w kraju i na kontynencie, na świecie i morzach), ustanowionych lub uznanych przez państwo, mających na celu umocnienie stosunków społeczno-ekonomicznych, a których przestrzeganie zagwarantowane jest przez państwo. Prawo może być m.in. administracyjne, cywilne, finansowe, karne, konstytucyjne, międzynarodowe, pracy, rodzinne, rolne itp. Działy te z kolei dzielą się na inne specjalistyczne grupy i podgrupy. System prawny jest tak rozbudowany, że w większości przypadków jest mało zrozumiały, a dla laika na pewno jest zagadnieniem dość nudnym. Nic nie stoi na przeszkodzie, żeby zapoznać się z jego podstawowymi znaczeniami, z którymi spotkać się możemy przeważnie w środkach masowego przekazu (prasa, radio, telewizja). Krótko objaśnione najważniejsze zagadnienia prawa cywilnego i międzynarodowego na pewno pomoże nam je lepiej zrozumieć.
Aborygeni - z łac. pierwsi mieszkańcy - termin międzynarodowy określający w czasach kolonialnych pozostałych przy życiu pierwotnych mieszkańców podbitych ziem.
Addenda - dodatek, załącznik do międzynarodowego aktu prawnego.
Adhezja - akces do układu przez państwo, które go nie podpisało, ale gotowe jest go stosować.
Aerobus - komunikacyjny samolot odrzutowy.
Aerostat - statek powietrzny lżejszy od powietrza.
Agencja prasowa - agencja informacyjna uprawniona do podawania wiadomości za granicę.
Niektóre wybrane ważniejsze agencje
Państwo Skrót agencji
Australia
Austria
Belgia
Brazylia
Chiny
Francja
Grecja
Egipt
Hiszpania
Japonia
Kanada
Meksyk
Niemcy
Polska
Rosja
Stany Zjednoczone
Szwajcaria
Watykan
Wielka Brytania
Włochy AAP
APA i KATHPres
BELGA
EBC(R)
SINHUA/NC
AFP
ANA
MENA
EFE
KYODO
CP
INFORMEX
DPA
PAP i INTERPRESS
ITAR-TASS
AP i UPI
ATS i SDA
AIF
REUTERS i PA
ANSA
Agio - nadwyżka kursu dewiz.
Agiotage - spekulacja giełdowa mająca na celu wykorzystanie wahań kursów dewiz.
Agraryzm - światopogląd (ujęty jako doktryna lub ruch społeczno-polityczny) określający perspektywę prowadzenia polityki poprzez wykorzystanie warstwy chłopskiej, uzasadniający jej prawo do współdecydowania o losach państwa.
Agrement - zezwolenie - poufna wstępna zgoda na dyplomatę.
Akredytacja - uwierzytelnienie osoby za pomocą dokumentu i objęcie przez daną osobę funkcji przedstawiciela dyplomatycznego w innym państwie lub organizacji międzyanrodowej.
Alfabet - ICAO - lotniczy, IMCO - żegluga; w międzynarodowej łączności fonicznej
A - Alfa
B - Bravo
C - Charlie
D - Delta
E - Echo
F - Foxtrott
G - Golf
H - Hotel
I - India
J - Julliet
K - Klio
L - Lima
M - Mike
N - November
O - Oscar
P - Papa
Q - Quebec
R - Romeo
S - Sierra
T - Tango
U - Uniform
V - Victor
W - Whisky
X - X-ray
Y - Yankee
Z - Zulu
Alianci - sprzymierzeni, sojusznicy.
Ambasador - najwyższy rangą dyplomata, szef misji dyplomatycznej, akredytowany zawsze przy głowie państwa.
Anarchizm - ruch polityczny oparty na teorii, że podstawowym zagrożeniem dla wolności człowieka jest państwo ze swoimi strukturami represyjnymi.
Aneksja - przyłączenie części lub całości obcego terytorium na siłę.
Angaria - rekwizycja środków transportowych innego państwa.
Antyklerykalizm - krytyczne podejście obywateli wobec możliwości zaistnienia klerykalizmu (państwa wyznaniowego) lub też do jego rzeczywistego występowania.
Apartheid - segregacja rasowa ludzi.
Apatryda - bezpaństwowiec - osoba nie mająca obywatelstwa, podlegająca prawodawstwu państwa, w którym się znajduje (pozbawiony jest jednak praw politycznych oraz ochrony dyplomatycznej).
Aprecjacja - podnoszenie wartości pieniądza.
Attaché - wym. atasze, najniższy stopniem urzędnik służby dyplomatycznej, zajmujący się tylko jedną dziedziną (np. kulturą, wojskiem itp.).
Autonomia - uprawnienia do samodzielnego prawodawstwa i administracji przyznane przez państwo. Autonomia może być gospodarcza lub częściej terytorialna, przyznawana zorganizowanej zbiorowości społecznej (np. odmiennej narodowościowo, kulturowo, językowo), która pozostaje w granicach państwa i podlega jego konstytucyjnej zwierzchniości.
Azyl - udzielenie schronienia cudzoziemcowi narażonemu w swoim państwie na prześladowania. Może być dyplomatyczny oraz terytorialny.
Baisse - zniżka kursów papierów wartościowych na giełdzie.
Banicja - kara wygnania z kraju obecnie stosowana tylko dla przeciwników politycznych, z zastrzeżeniem, że banita uzyska azyl.
Black gold - międzynarodowa nazwa ropy naftowej (czarne złoto).
Bojkot - wyklucznie człowieka, grupy ludzi, państwa od udziału w życiu politycznym lub w handlu międzynarodowym.
Boom - dobra koniunktura.
Breve - urzędowe pismo papieskie.
Broker - pośrednik handlowy w obrotach morskich.
Bulla - uroczysta forma pisma papieskiego.
Cargo - ładunek na statku bez wymieniania jego nazwy.
Casco - ubezpieczenie środków transportu.
Certyfikat - świadectwo dokumentujące statki i towary.
Cesja - odstąpienie przez jedno państwo części terytorium drugiemu państwu na mocy umów międzynarodowych, traktatów pokojowych.
Charge d'affaires - nazwa zastępującego szefa placówki dyplomatycznej w czasie jego nieobecności.
Charter - wynajem środka transportu na określony czas.
CIA - centralna Agencja Wywiadowcza USA, zajmująca się wywiadem i kontrwywiadem, utworzona w 1947 r. z siedzibą w Langley pod Waszyngtonem.
Consensus - z łac. zgoda, porozumienie - porozumienie głównych sił politycznych w danym państwie w najważniejszych kwestiach, zapewniające stabilność państwa mimo zmiany ekip rządzących. Brak consensusu może być źródłem konfliktu zagrażającego demokracji.
Copyright - prawo powielania, zastrzeżenie praw autorskich.
Czerwony krzyż - organizacja społeczna (głównie charytatywna) o światowym zasięgu, powstała w II poł. XIX w. z inicjatywy Szwajcara J.H. Dunanta. Opierając się na postanowieniach konferencji genewskich niesie pomoc ofiarom wojny, klęsk żywiołowych, prześladowań itp.
Debit - zezwolenie na sprowadzanie i rozpowszechnianie pism i książek.
De facto - w stosunkach międzynarodowych, dane państwo, rząd lub granice nie zostały uznane prawnie, ale w rzeczywistości faktycznie.
De jure - w stosunkach międzynarodowych, państwo, rząd lub granice zostały uznane prawem.
De marche - ustny sprzeciw, ostrzeżenie.
Delimitacja - ścisłe rozgraniczenie dwu państw lub terytoriów przez komisję.
Demarkacja - oznaczenie w terenie ustalonej i wytyczonej granicy między dwoma państwami.
Dementi - oficjalne zaprzeczenie rzecznika rządu o podanej nieścisłej informacji.
Deportacja - usuwanie przymusowe obywateli własnego lub obcego państwa z terytorium kraju.
Derelikcja - zrezygnowanie z praw do określonego terytorium bez dokonania cesji na inne państwo.
Detente - odprężenie w stosunkach międzynarodowych.
Dewaluacja - obniżenie wartości pieniądza.
Dewizy - papiery wartościowe, pieniędze innego państwa.
Diaspora - rozproszenie mniejszości narodowych, religijnych na świecie.
Digger - potocznie australijczyk.
Disagio - obniżka kursu dewiz.
Dogmat - postanowienie obowiązujące wszystkich zainteresowanych.
Doktryna - określa założenia jakiejś dziedziny wiedzy czy wierzeń.
Dominium - państwo posiadające pełną samodzielność, pozostające jednak w formalnym związku z W. Brytanią poprzez fakt uznawania monarchy brytyjskiego za głowę państwa.
Dragoman - tradycyjnie nazwa oficjalnego tłumacza placówki zagranicznej, dyplomatycznej lub konsularnej na na Bliskim i Środkowym Wschodzie, którym nie mógł być muzułmanin.
Dumping - obniżenie ceny towarów eksportowanych.
Dyplomacja - wykwalifikowana grupa osób, wspomagana aparatem administracyjnym, powołana do realizacji polityki zagranicznej państwa, zapewniającej ochronę praw i interesów państwa i obywateli.
Dyskryminacja - pozbawienie równych praw społecznych, politycznych, ekonomicznych.
Dyspensa - zwolnienie przez pracodawcę z obowiązku przestrzegania ustaw.
Dysydenci - obywatele nie zgadzający się z polityką władzy, zwłaszcza przeciwnicy władzy totalitarnej, braku demokracji, domagający się przestrzegania praw człowieka.
Dywersja - działanie wroga zmierzające do osłabienia przeciwnika poprzez sabotaż, zamieszki polityczne itp.
Dziekan - najstarszy rangą i datą przybycia przedstawiciel dyplomatyczny, występujący przy okazjach ceremonialnych w imieniu korpusu dyplomatycznego. W państwach utrzymujących stosunki dyplomatyczne z Watykanem, dziekanem jst zwykle nuncjusz.
Edukacja - wychowanie, kształcenie.
Ekspulsja - wydalenie - stosowane jest do dyplomaty uznanego za "persona non grata", który nie opuścił kraju w wyznaczonym terminie. Podlega na odstawieniu (jeżeli trzeba przy użyciu siły) wydalonego dyplomaty do granicy państwa.
Eksterminacja - wyniszczanie grup ludzkich.
Ekstradycja - wydanie osoby innemu państwu, którego osoba ma obywatelstwo, a podejrzanego o popełnienie poważnego przestępstwa. Także wydanie swojego lub innego obywatela (podejrzenie to samo), rzadziej stosowane - ale dana osoba odpowiada za te czyny przed własnymi organami ścigania.
Emigracja - opuszczenie swych ziem (kraju), celem osiedlenia się w innym regionie kontynentu czy świata. Emigracja jest powodowana zazwyczaj względami ekonomicznymi (bytowymi). Istnieje też emigracja zarobkowa i polityczna.
Encyklika - oficjalne listy, pisma papieża.
Ententa - zrozumienie, porozumienie między państwami.
Epicentrum - zerowy punkt trzęsienia Ziemi lub wybuchu jądrowego.
Epidemia - masowe szerzenie się chorób u ludzi.
Eskalacja - system prowadzenia wojny stopniowo do wyniszczenia.
Esperanto - przyjęty język międzynarodowy opracowany przez Polaka Zamenhoffa w 1887 r.
Ewakuacja - wyprowadzenie, wywożenie osób i dobytku z zagrożonego rejonu.
Fedain - nazwa przyjęta w prasie światowej na określenie partyzanta palestyńskiego.
Federacja - państwo związkowe, w którym dokonano ścisłego rozdziału kompetencji między szczeblem centralnym a częściami składowymi - krajami, stanami, kantonami itp.
Fracht - wynagrodzenie za przewóz ładunku statkiem.
Frakcja - z łac. odłam, grupa powstała w obrębie własnej partii w celu realizowania własnej linii politycznej i zapewnienia swym reprezentantom odpowiedniej liczby miejsc we władzach partyjnych (sytuacja charakterystyczna, np. dla partii włoskich).
Fuzja - łączenie się dwu lub kilku firm, stronnictw politycznych pod nową nazwą.
Gabinet cieni - w W. Brytanii i niektórych krajach opierających system polityczny na modelu brytyjskim tzw. "drugi rząd" tworzony przez główną partię opozycyjną, a rozpatrującą ważne sprawy podobnie jak rząd faktyczny, podający swoje propozycje do wiadomości publicznej.
Gastarbeiter - z niem. gość-robotnik.
Giełda - międzynarodowe miejsce zawierania transakcji pieniężnych, frachtowych i towarowych. Giełdy ustalają światowy kurs walorów pieniężnych, metali szlachetnych, drogocennych kamieni oraz ceny podstawowych towarów masowych przetworzonych i nieprzetworzonych. Najpoważniejsze giełdy, które o tym decydują znajdują się w Nowym Jorku, Chicago, Londynie, Paryżu, Tokio, Hamburgu, Monachium, Genewie i Zurychu.
Immunitet - uprawnienia i przywileje przyznawane przedstawicielom dyplomatycznym na zasadzie wzajemności.
Imperializm - polityka jakiegoś kraju, wyrażająca pragnienie rozszerzenia władzy poza własne terytorium.
Import - wwóz z zagranicy towarów rolno-przemysłowych, surowców, kapitałów i usług.
Incognito - nie będąc znany, pod przybranym imieniem, nazwiskiem.
Indoktrynacja - wpajanie określonych idei celem uzyskania trwałego ich wpływu, w państwach demokratycznych jest ograniczona przez pluralizm informacyjny.
Inflacja - nadmiar środków pieniężnych.
Integracja - odnowienie, scalanie ekonomiczne lub polityczne.
Interwencja - wpływanie jednego państwa na sprawy wewnętrzne i politykę innego kraju, zwykle za pomocą środków politycznych lub w formie ekonomicznego nacisku.
Inwazja - zbrojny najazd na inne państwo.
Iunctim - uzależnienie rozstrzygnięcia jednej sprawy od załatwienia drugiej.
Izolacja - odseparowanie się.
Jam boree - hałaśliwa zabawa.
Junta - władza dyktatorska dowództwa sił zbrojnych.
Jurysdykcja - określenie uprawnień.
Kapitalizm - system władzy zapewniający dominację i najwyższe zyski klasie bogatej.
Kapitulacja - uznanie się za pokonanego.
Kartel - porozumienie się przedsiębiorstw tej samej gałęzi produkcji celem opanowania rynku.
Kidnaper - porywacz dziecka lub osoby dorosłej celem uzyskania okupu.
Klauzula - powtarzająca się w brzmieniu identycznym w umowach formuła postanowień merytorycznych lub końcowych.
Koalicja - przymierze kilku państw.
Kodyfikacja - ujednolicenie norm prawnych w systemie powszechnie obowiązującym.
Koncern - monopolistyczny związek różnych przedsiębiorstw o odrębnej osobowości prawnej ale mające wspólnego właściciela i wspólny zarząd.
Koncyliacja - pojednawstwo - załatwianie sporów międzynarodowych przez powołanie specjalnej komisji, która bada sytuację i wysuwa konkretne propozycje, mające charakter nie wiążących zaleceń.
Konfederacja - związek państw, których cele realizowane są przez organa władzy każdego z nich osobno.
Konkordat - układ między państwem a stolicą Apostolską.
Konflikt - sprzeczność interesów.
Koniunktura - nazwa ogólnego stanu gospodarki.
Konosament - dowód dokonanego załadowania statku.
Konstytucja - najważniejsza ustawa zasadnicza danego państwa, której podporządkowane są kolejno wszystkie następne ustawy. W Polsce były ustanawiane lub nadawane konstytucje: 3.V.1791 - Konstytucja 3 Maja
1807 - nadana przez Napoleona I
1815 - nadana przez cara Aleksandra I
1919 - tzw. mała konstytucja
17.III.1921 - zwana marcową
23.IV.1935 - zwana kwietniową
1947 - tzw. mała konstytucja
22.VII.1952 - zwana stalinowską
1992 - tzw. mała konstytucja
1997
Konsul - niedyplomatyczny reprezentant państwa w obcym kraju.
Kontrabanda - przemyt, szmugiel towarów przez granicę.
Konwencja - ustawa międzynarodowa.
Konwergencja - zbliżanie się różnych ustrojów ekonomicznych.
Kosmopolityzm - uznawanie całego świata za ojczyznę człowieka.
Kreol - potomek przybyłych do Ameryki osiedleńców.
Kwarantanna - przymusowe odizolowanie.
Mafia - tajna przestępcza organizacja sycylijska.
Maghreb - wspólna nazwa krajów; Maroka, Algerii, Tunezji, Libii i Mali.
Makler - agent, pośrednik na giełdzie.
Marketing - dystrybucja i sprzedaż towarów i usług.
Masoneria - nazwa tajnych burżuazyjnych stowarzyszeń międzynarodowych.
Mass media - środki masowego przekazu lub masowej komunikacji.
Mediacja - pośrednictwo w sporze przez trzecie państwo.
Memorandum - pismo dyplomatyczne bez adresu, podpisu i pieczęci, przedstawiające z reguły poglądy państwa na zagadnienia będące przedmiotem rokowań - przesyłane jako załącznik do noty lub wręczane osobiście, często jako uzupełnienie rozmowy.
Metys - związek indian z białymi.
Migracja - ruchliwość przestrzenna mieszkańców kraju, regionu, państw.
Militaryzm - działalność państwa związana z przygotowaniem wojen.
Misjonarz - duchowny jakiejś religii udający się w miejsce gdzie dana religia nie jest znana.
Moratorium - jednostronne lub umowne odroczenie spłaty zobowiązań międzynarodowych.
Mulat - związek murzynów z białymi.
Myto - opłata za przejazd drogą lądową, obecnie głównie za korzystanie z autostrad.
Nacjonalizajca - przeniesienie na państwo w trybie ustawodawczym pewnej kategorii dóbr i praw prywatnych w celu ich eksploatacji w interesie państwa.
Nacjonalizm - świadomość odrębności narodowej.
Naturalizacja - nadawanie obywatelstwa osobie nie urodzonej w danym kraju i nie posiadającej żadnego obywatelstwa lub mającej inne.
Nazizm i neonazizm - ruch faszystowsko-rasistowski o programie ludobójczym.
Nomadowie - ludy pasterskie i zbieracko-łowieckie o koczowniczym trybie życia.
Nostryfikacja - uznawanie zagranicznych dyplomów naukowych za równoważne z krajowymi.
Notyfikacja - poinformowanie drugiego państwa o wydarzeniu, postanowieniu czy akcie ustawodawczym.
Numeracja fonetyczna IMCO ustalona w kodzie sygnałowym
Cyfra Słowo kodu Po polsku
0
1
2
3
4
5
6
7
8
9
znak dziesiętny
kropka Nadazero
Unaone
Bissotwo
Terrathree
Kartefour
Pantafive
Soxisix
Setteseven
Oktoeight
Novenine
Decimal
Stop Na da zero
Una uan
Bis so tu
Te ra tri
Karte foer
Panta faif
Sok si siks
Set te seven
Ok te ejt
Nowe nain
De si mal
Stop
Nuncjusz - ambasador stolicy apostolskiej
Opcja - prawo swobodnego wyboru obywatelstwa, wynikające najczęściej z międzynarodowych umów cesyjnych.
Pakt - jedna z nazw na umowę międzynarodową
Parafowanie - stawianie inicjałów na uzgodnionym tekście.
Parlamentariusz - osoba, która z białą flagą udaje się do przeciwnej strony wojującej celem wszczęcia rokowań.
Parytet - stosunek wartości określonej waluty do jednostki czystego złota lub do innej waluty.
Paszport - dowód osobisty uprawniający do podróży za granicę.
Patent - certyfikat stwierdzający prawo właściciela do wyłącznego korzystania z wynalazku w celach zarobkowych w ciągu określonej liczby lat.
Pen club - klub pisarzy jednego języka lub kraju.
Persona grata - w dyplomacji osoba mile widziana.
Persona non grata - osoba, która przekroczyła swoje przywileje i którą rząd akredytujący odwołuje niekoniecznie podając przyczyny.
Petrodolar - nazwa przyjęta w prasie dla powstałych nadwyżek dolarowych z eksportu ropy naftowej.
Petycja - wnoszenie skargi przez jednostkę lub grupę przeciw swemu państwu do organizacji międzynarodowych.
Phony war - nazwa wojny bez de facto żadnych działań wojennych.
Pidgin - slang językowy powstały na bazie angielskiego.
Plebiscyt - głosowanie ludności w celu ustalenia statusu danego państwa lub regionu.
Prawo - uporządkowane reguły postępowania, tworzone przez organy państwowe, samodzielnie lub w ramach ich współdziałania, których realizacja gwarantowana jest sankcją za ich naruszenie.
Preambuła - wstęp aktów prawnych wyjaśniający powody i okoliczności wydania danego aktu.
Precedens - w prawie, przypadek już w swoim czasie osądzony i przy powtórzeniu się może być zastosowane poprzednie orzecznictwo.
Printed in - formuła umieszczona na publikacjach informująca, w jakim kraju druk został wykonany.
Prohibicja - zakaz importu określonych grup towarów tzw. protekcjonizm - zakaz produkcji, importu i wyszynku alkoholi.
Prohibita - "zakazany druk" - książki zakazane w jakimś państwie ze względów politycznych lub religijnych.
Proklamacja - nazwa obwieszczenia najwyższej państwowej lub międzynarodowej wagi.
Promocja - prezentowanie wartości towaru i znajdowanie dla niego najkorzystniejszych rynków zbytu.
Prosperity - w gospodarce faza wysokiej aktywności produkcyjnej i handlowej.
Protekcjonizm - polityka uprzywilejowywania w handlu zagranicznym produkcji krajowej w celu obrony przed zagraniczną konkurencją.
Protektorat - międzynarodowy nadzór nad terytorium spornym.
Protokół dyplomatyczny - zbiór norm o formach kontaktów dyplomatów z władzami państwa.
Racja stanu - pierwszeństwo interesów państwa przed innymi normami.
Radykalizm - żądanie gruntownej zmiany istniejącego porządku politycznego lub to żądanie wraz z odrzuceniem kompromisu, a propagujące nawet skrajne rozwiązania.
Ranga dyplomatyczna - pozycja członka misji dyplomatycznej, w Polsce według starszeństwa wygląda to następująco:
- Ambasada Ambasador nadzwyczajny i pełnomocny Ambasador ad personam Radca - minister pełnomocny Radca I, II, III Sekretarz Ataché Sekretarz archiwista
- Konsulat Konsul generalny - minister pełnomocny Konsul generalny Konsul,
wicekonsul i agent konsularny Ataché konsularny Sekretarz konsularny
Rasizm - doktryna społeczna kolonializmu rozwinięta w XX w. w system prawnomiędzynarodowy upoważniający narody silniejsze do niewolenia a nawet wytępienia słabszych ze względu na "gorsze" cechy "rasowe" ludów niewolonych.
Ratyfikacja - ostateczne wyrażenie zgody na związanie się umową międzynarodową przez najwyższe organa państwa.
Rebelia - zbrojne wystąpienie przeciwko władzy lub porządkowi państwowemu.
Recesja - w gospodarce czasowe niewielkie zahamowanie wysokiej aktywności produkcyjnej i handlowej.
Referendum - sondowanie opinii społeczności, głosowanie wszystkich uprawnionych obywateli w określonej sprawie.
Reformacja - europejski ruch religijno-społeczny w XVI w., który doprowadził do rozłamu w Kościele Rzymskokatolickim i powstania Kościołów Protestanckich.
Rekwizycja - zabieranie przez wojska żywności, środków transportowych lub innych rzeczy za pokwitowaniem płatnym po zakończeniu wojny.
Repatriacja - powrót do ojczyzny osób przebywających dobrowolnie lub przymusowo dłuższy czas poza granicami swego kraju.
Republika - oznacza formę państwa, w którym głowa państwa wybierana jest przez naród w głosowaniu powszechnym, albo pośrednio przez parlament lub zgromadzenie, wybrane w takich wyborach. Jest formą ustroju dominującą we współczesnym świecie.
Retorsja - środki odwetowe zastosowane przeciwko nieprzyjaznym krokom drugiego państwa utrzymane w ramach dozwolonych, np. odmowa akrdytacji dyplomaty, uznanie dyplomaty za "persona non grata", ograniczenia celne lub wizowe itp.
Rewaloryzacja - urzędowa rewaluacja określonej waluty w stosunku do innych walut celem zahamowanie inflacji.
Rewaluacja - podwyższenie wartości określonej waluty w stosunku do innych.
Rewindykacja - prawo odzyskania rzeczy zagrabionej, zazwyczaj w czasie działań wojennych.
Rewizjonizm - w europejskiej nomenklaturze roszczenie terytorialne rządów chadeckich NRF, domagających się rewizji granic ustalonych w 1945 r.
Rewokacja - cofnięcie, odwołanie z placówki zagranicznej przedstawiciela państwa.
Rezolucja - uchwała podejmowana przez instytucje międzynarodowe zazwyczaj większością głosów.
Rozejm - układ między stronami wojującymi, na podstawie którego następuje generalne zawieszenie broni.
Sankcje międzynarodowe - środki stosowane wobec państwa naruszającego normy prawa międyznarodowego. Mogą mieć charakter przymusowy (wymuszenie siłą), mogą być zorganizowane lub nie, mogą być o charakterze gospodarczym, politycznym lub psychologicznym.
Sekularyzacja - ograniczenie lub likwidacja wpływów kościelnych na życie polityczne, społeczne i obyczajowe państwa.
Służby specjalne - organy państwowe o szczególnym znaczeniu, których zadaniem jest wywiad, kontrwywiad i ochrona rządu. Wywiad zajmuje się zbieraniem informacji o innych państwach wrogich lub mogących się stać wrogami. Kontrwywiad przeciwdziała obcej działalności wywiadowczej na terytorium państwa. Ochrona rządu ochrania najwyższe osoby w państwie i przeciwdziała przeciekom tajemnic państwowych.
Status quo - prawno-polityczny stan, którego zachowanie jest przedmiotem umów międzynarodowych.
Strefa buforowa - pas terytorialny rozdzielający po zawieszeniu broni dwie siły zbrojne znajdujące się w konflikcie.
Sufrażystka - bojowniczka o prawa wyborcze kobiet.
Suwerenność - niezależność władzy państwowej od wszelkiej władzy w stosunkach międzynarodowych oraz od wszelkiej władzy wewnątrz państwa. Suwerenność jest wyłącznym atrybutem państwa, na którą składa się: niezależny system polityczny, niepodległość polityczna, zwierzchność terytorialna, niezależność ekonomiczna, zdolność wchodzenia z innymi państwami w stosunki oparte na równości i partnerstwie.
Swap - szybki zakup dewiz, operacja nie przekraczająca 90 dni.
Syjonizm - ruch żydowski mający na celu odbudowanie państwa żydowskiego w Palestynie, której symbolem jest góra Syjon.
Syndykat - monopolistyczne porozumienie przedsiębiorstw jednej gałęzi gospodarki, zazwyczaj okresowe.
Szowinizm - skrajny, wypaczony, bezkrytyczny i ślepy patriotyzm, charakteryzujący się negowaniem praw innych narodów. Wywołuje nienawiść, agresję, a w konsekwencji dąży do walki militarnej.
Szpiegostwo - zdobywanie tajemnic drugiego państwa w czasie pokoju lub wojny.
Tabula rasa - zasada, że nowe państwo niepodległe nie jest zobowiązane do utrzymania w mocy jakiegokolwiek traktatu.
Terceryzm - trzecia, pośrednia droga rozwoju między kapitalizmem a socjalizmem wybierana w krajach Trzeciego Świata.
Terroryzm - stosowanie gwałtu dla osiągnięcia celów politycznych lub ekonomicznych w stosunkach międzynarodowych.
Terytorium - jeden z trzech podstawowych elementów pojęcia państwa.
Totalitaryzm - idea wywodząca się z faszystowskich Włoch, kiedy to B. Mussolini powiedział "nic przeciw państwu, niz poza państwem, nic bez państwa". Taki ustrój polityczny, w którym wszelkie zachowania społeczne kontrolowane są przez jedną opcję polityczną, rozbudowującą w tym zakresie specjalne służby informacyjne, starając się podporządkować sobie wszystko i wszystkich obywateli, nakazując co wolno robić, a to co nie jest jasno dozwolone, staje się zakazane.
Traktat - porozumienie międzynarodowe zawarte między państwami w formie pisemnej.
Transfer - jednostronne przesuwanie płatności z jednego kraju do drugiego zarówno w walucie jak i w papierach wartościowych.
Tranzyt - przewóz osób, towarów drogą wodną lub lądową przez określony obszar na podstawie międzynarodowej konwencji a także przewóz osób lub ładunków z jednego państwa do drugiego przez obszar trzeciego państwa.
Trust - jedna z form monopolistycznego przedsiębiorstwa, powstałego w miejsce kilku przedsiębiorstw.
Ultimatum - zagrożenie przez jedno państwo użyciem siły przeciw drugiemu państwu, jeśli nie spełni określonych ostatecznych żądań.
Votum separatum - "głosowanie odrębne" - zdanie odrębne sędziego czy sędziów pozostających w kolegium sędziowskim w mniejszości ze swoją oceną rozpatrywanej sprawy.
Weryfikacja - w stosunkach międzynarodowych uwierzytelnianie pełnomocnictw dyplomatów.
Wiza - stempel konsulatu obcego państwa w paszporcie, uprawniający do wjazdu do danego państwa lub tranzytu przez nie.
Yankee - powszechnie przyjęta w XIX w. nazwa obywatela Stanów Zjednoczonych.
Zgoda milcząca - milczące uznanie jakiegoś aktu prawnego o implikacjach międzynarodowych poprzez niezgłaszanie sprzeciwu czy zastrzeżeń.
Zimna wojna - termin wprowadzony po II wojnie światowej w związku z ekspanjonistyczną polityką ZSRR, która doprowadziła do zlikwidowania demokracji w krajach Europy śr. i płd., oraz do powstania NRD. Okres ten charakteryzował się silnymi napięciami w stosunkach międzynarodowych (z groźbą wybuchu wojny atomowej), szybkim zbrojeniem, konfliktami zbrojnymi, zastraszaniem atomowym i gospodarczym, a trwał do chwili objęcia władzy w ZSRR przez M. Gorbaczowa.
Żelazna kurtyna - termin użyty przez W. Churchilla w 1946 r. ze względu na podział Europy od Szczecina po Triest na blok wschodni (totalitarny z pozorną demokracją) i zachodni (demokratyczny z wolny rynkiem).
Niekóre organizacje i instytucje europejskie
CERN - Europejski Ośrodek Badań Jądrowych, założony w 1952 r. z siedzibą w Genewie. Współpraca w dziedzinie fizyki jądrowej, wysokich energii i fizyki cząstek.
CoCom - Komisja Multirateralnej Kontroli Eksportu Strategicznego, założona w 1950 r. z siedzibą w Paryżu. Regulacja wywozu z zachodnich państw przemysłowych towarów mogących mieć zastosowanie wojskowe.
EFTA - Europejskie Stowarzyszenie Wolnego Handlu, założone w 1960 r. z siedzibą w Genewie. Swoboda handlu między państwami członkowskimi.
ESA - Europejska Agencja Kosmiczna, założona w 1975 r. z siedzibą w Paryżu. Prywatna organizacja dla wspierania i koordynacji europejskich lotów kosmicznych.
EUREKA - Europejska Agencja Koordynacji Badań Naukowych, założona w 1985 r. z siedzibą w Brukseli. Popieranie badań i rozwoju technologii.
EBRD - Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju, założony w 1990 r. z siedzibą w Londynie. Organizacja pomocy w rozwoju gospodarczym krajów Europy środkowej i wschodniej.
EWG - określenie potoczne WE. Europejska Wspólnota Gospodarcza powstała w Rzymie 25.03.1957 r. Celem EWG było stopniowe stapianie gospodarek narodowych członków w jeden organizm. W 1967 r. w fuzji z Europejską Wspólnotą Węgla i Stali (powstała w 1951 r.) i Europejską Wspólnotą Atomową (tzw. Euratom, powstały w 1957 r.) powstała jedna organizacja Wspólnota Europejska.
WE - Wspólnota Europejska, założona w 1967 r. z siedzibami w Brukseli, Luksemburgu i Strasburgu. Jednolity obszar gospodarczy państw członkowskich oraz współpraca polityczna.
Rada Europy - założona w 1949 r. z siedzibą w Strasburgu. Gospodarcza, socjalna, kulturalna i naukowa współpraca państw członkowskich.
KBWE - Konferencja Bezpieczeństwa i Współpracy w Europie, od 1975 r. Forum integracji międzynarodowej, ochrona praw człowieka, środki zaufania w dziedzinie militarnej, zapobieganie konfliktom, rozbrojenie.
NATO - Organizacja Paktu Północnoatlantyckiego, założona w 1949 r. z siedzibą w Brukseli. Sojusz dla wzajemnej ochrony Europy zachodniej w celu zapewnienia pokoju i wolności.
OECD - Organizacja Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, założona w 1961 r. z siedzibą w Paryżu. Koordynacja polityki gospodarczej i rozwoju państw członkowskich.
UZE - z ang. WEU - Unia Zachodnioeuropejska, założona w 1954 r. z siedzibą w Brukseli. Sojusz dla integracji europejskiej, wzajemne wsparcie wojskowe.
ALADI - stowarzyszenie na rzecz integracji Ameryki Łacińskiej, powstałe w 1980 r. (układ z Montevideo). Przewiduje stopniową likwidację barier handlowych, koordynację polityki gospodarczej.
ANC - Afrykański Kongres Narodowy, ruch polityczny w RPA walczący o prawa czarnych mieszkanców.
ASEAN - Stowarzyszenia Narodów Azji Południowo-Wschodniej - powołane do wspierania współpracy regionalnej w dziedzinach gospodarczej, społecznej, kulturalnej i dla umacniania pokoju. Utworzone w Bankoku w 1987 r.
CARICOM - Wspólnota Karaibów utworzona 4.07.1973 r. Cele - integracja gospodarcza państw członkowskich poprzez utworzenie wspólnego rynku.
COMMONWEALTH - sformalizowana 31.12.1931 r. polityczna wspólnota niezależnych, równouprawnionych państw (dawnych kolonii brytyjskich). Symboliczną głową wspólnoty jest królowa Elżbieta II.
ECO - Organizacja Współpracy Ekonomicznej, powstała w 1985 r. w Teheranie. Współpraca w dziedzinach handlu, techniki, przemysłu, rolnictwa, nauki. Członkowie to: Turcja, Pakistan, Iran, a po 1990 r. niektóre republiki byłego ZSRR.
LPA - Liga Państw Arabskich - organizacja założona w Kairze 22.03.1945 r.
MFW - Międzynarodowy Fundusz Walutowy, utworzony w 1944 r. przez 45 państw w Bretton Woods (USA) wspólnie z Bankiem Światowym. Główne cele to: wspieranie współpracy międzynarodowej w dziedzinie polityki finansowej, stabilizacji walut, konsultacje rządowe, udzielanie kredytów.
NAFTA - Północnoamerykańskie Porozumienie o Wolnym Handlu z udziałem USA, Kanady, Meksyku.
OJA - Organizacja Jedności Afrykańskiej, utworzona 25.05. 1963 r. w Addis Abebie. Główne cele to: wspieranie jedności i solidarności, obrona suwerenności i integralności terytorialnej państw członkowskich, także zwalczanie kolonializmu, neokolonializmu i appartheidu.
OPA - Organizacja Państw Ameryki, utworzona 30.04.1948 r. w Bogocie przez państwa Ameryki Łacińskiej i USA. Cele to: umocnienie pokoju i bezpieczeństwa, rozwiązywanie problemów gospodarczych i politycznych.
OAPEC - Organizacja Krajów Arabskich Eksporterów Ropy Naftowej założona 9.01. 1968 r. w Bejrucie.
OPEC - Organizacja Państw Eksportujących Ropę Naftową założona w 1960 r. w Bagdadzie z siedzibą w Wiedniu. Cele: stabilizacja cen rynkowych.
WNP - Wspólnota Niepodległych Państw założona przez większość byłych republik byłego ZSRR 8.12.1991 r.
Adopcja - przysposobienie - przyjęcie obcej osoby do rodziny, w drodze orzeczenia sądowego. Przysposobić można tylko osobę małoletnią.
Afera - wyzyskanie działalności instytucji państw, lub przedsiębiorstwa, firmy przez osoby działające w porozumieniu i zagarniające mienie na szkodę takiej instytucji - przedsiębiorstwa.
Alimenty - środki utrzymania dla dzieci nie mogących utrzymać się samodzielnie albo dla osób znajdujących się w niedostatku od osób związanych z nimi określonym stosunkiem rodzinnym.
Amnestia - generalny akt łaski polegający na darowaniu lub złagodzeniu kar orzeczonych wobec określonej kategorii sprawców.
Aplikant - osoba posiadająca uniwersyteckie studia prawnicze i przygotowująca się do objęcia stanowiska sędziego, prokuratora, adwokata lub notariusza.
Arbitraż - rozstrzyganie sporów.
Arenda - dzierżawa dóbr lub praw.
Asesor - aplikant, który zdał egzamin kwalifikacyjny.
Banda - zorganizowany związek przestępczy co najmniej 3 osób.
Biegły - rzeczoznawca powołany przez sąd lub prokuratora.
Bigamia - umyślne zawarcie drugiego związku małżeńskiego w trakcie trwania pierwszego.
Cenzus - warunek, od którego uzależnia się możliwość korzystania z określonych praw albo pełnienia określonej funkcji.
Cesja - przelanie praw jednej osoby na drugą, ustąpienie, zrzeczenie się czegoś, np. wierzytelności przez wierzyciela na rzecz innej osoby.
Chuligaństwo - dokonane publicznie działanie, w sposób drastyczny naruszające dobra chronione przez prawo (m.in. bezpieczeństwo powszechne, porządek publiczny, zdrowie lub nietykalność człowieka), jeżeli sprawca działał bez powodu lub z oczywiście błahego powodu, okazując przez to rażące lekceważenie dla podstawowych zasad porządku prawnego. Występki chuligańskie są szczególnie niebezpieczne i karane są bez ulg.
Consensus - zgoda, uzgodnienie stanowisk.
Corpus delicti - dowód rzeczowy.
Culpa - wina nieumyślna.
Daktyloskopia - metoda identyfikacji osób na podstawie linii papilarnych palców rąk.
Delikt - przewinienie, wykroczenie przeciw prawu.
Depozyt - sposób zabezpieczenia wierzytelności.
Derogacja - pozbawienie normy prawnej jej mocy obowiązującej przez inną normę.
Dewolucja - przyjęcie kompetencji do załatwienia danej sprawy przez organ wyższy na wniosek stron.
Dobra wiara - usprawiedliwione przekonanie o zgodności postępowania z prawem.
Domicyl - miejsce stałego zamieszkanie ustalone umownie przez strony - miejsce wypełnienia zobowiązania pieniężnego.
Domniemanie - presumpcja - uznanie, że pewien fakt, niemożliwy lub bardzo trudny do stwierdzenia, został udowodniony na podstawie innych faktów pozostających z nim w związku, a które zostały stwierdzone.
Dzieciobójstwo - zabicie dziecka przez matkę w okresie porodu lub pod wpływem jego przebiegu. W Polsce stanowi łagodniej karany rodzaj zabójstwa.
Egzekucja sądowa - postępowanie prowadzone w sprawach cywilnych na wniosek wierzyciela przeciwko dłużnikowi.
Eksces - przekroczenie granic (obrony koniecznej, stanu wyższej konieczności i ostatecznej potrzeby).
Ekshumacja - odkopanie zwłok celem sprawdzenia ich tożsamości lub przyczyny zgonu.
Ekskulpacja - w postępowaniu odszkodowawczym przeprowadzenie dowodu bezwinności.
Eksmisja - przymusowe usunięcie w drodze egzekucji najemcy lub innego użytkownika z przedmiotu najmu lub użytkowania.
Error - błąd.
Eutanazja - zabójstwo na żądanie i pod wpływem współczucia.
Fides - wiara, zaufanie, rzetelność.
Glosa - komentarz do orzeczenia sądowego lub tekstu prawniczego.
Groźba - zapowiedź naruszenia jakiegoś dobra. Przestępstwo polegające na zapowiedzi spełnienia przestępstwa na szkodę zagrożonego lub jego najbliższych, jeśli wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę.
Indagacja - przesłuchiwanie stron procesowych.
Intercyza - majątkowa umowa małżeńska.
Intestacja - niepozostawienie testamentu.
Izonomia - równouprawnienie, równość wobec prawa.
Kaduk - spadek pozostawiony bez dziedziców.
Kazirodztwo - obcowanie płciowe z krewnym w linii prostej.
Kidnaping - uprowadzenie małoletniego.
Kodycyl - rozporządzanie majątkiem na wypadek śmierci bez ustanowienia spadkobierców.
Koncesja - nabycie uprawnień do prowadzenia działalności wytwórczej lub handlowej.
Konfesata - zeznanie złożone na torturach.
Konkubinat - trwałe pożycie bez zawarcia związku małżeńskiego.
Konstytucja - ustawa zasadnicza, podstawowy akt prawotwórczy określający ustrój danego państwa, uchwalany współcześnie wyłącznie przez parlament.
Korupcja - branie jak i danie łapówek w związku z pełnieniem czynności przez funkcjonariusza publicznego.
Kradzież - umyślny zabór cudzego mienia ruchomego w celu przywłaszczenia.
Kurator - osoba fizyczna mająca pełną zdolność do czynności prawnych ustanowiona postanowieniem sądu do sprawowania kurateli.
Legat - zapis - postanowienie testamentu nakładające na spadkobiercę ustawowego lub testamentowego obowiązek spełnienia określonego świadczenia majątkowego na rzecz oznaczonej osoby.
Legityma - zachowek - część spadku, jaką najbliższe spadkobiercy osoby muszą otrzymać, nawet wbrew woli spadkodawcy wyrażonej w testamencie.
Lichwa - wyzysk dłużnika przez wierzyciela narzucającego dłużnikowi uciążliwe warunki.
Licytacja - forma publicznej sprzedaży dokonywanej w toku egzekucji sądowej.
List gończy - szczególna forma poszukiwania oskarżonego, którą stosuje się w przypadku poważnych przestępstw.
Lubieżny czyn - każde zachowanie zmierzające do wywołania lub zaspokojenia popędu płciowego.
Małoletniość - wiek osoby fizycznej obejmujący okres życia trwający od urodzenia do ukończenia 18 lat.
Małżeństwo - uznany i regulowany przez prawo trwały związek mężczyzny i kobiety zawarty w celu współnego pożycia i wzajemnej pomocy.
Morderstwo - zabójstwo innej osoby, z góry zaplanowane, z premedytacją.
Najem - umowa wzajemna, w której jedna strona zobowiązuje się dać rzecz w używanie na czas oznaczony lub nieoznaczony.
Nasciturus - z łac. mający się urodzić, dziecko poczęte, ale jeszcze nie urodzone, które na podstawie przepisu ustawy może uzyskać zdolnośc prawną (np. prawo do spadku) pod warunkiem, że urodzi się żywe.
Niedbalstwo - jedna z postaci winy, przy której sprawca wprawdzie nie chciał wyrządzić szkody, ale działając nierozsądnie nie zachował należytej ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, wskutek czego wynikła szkoda.
Nieletni - w prawie karnym osoba, która popełniła czyn zabroniony przed ukończeniem 17 lat.
Niepoczytalność - określona okoliczność wyłączająca winę, a tym samym odbierająca czynowi charakter przestępstwa, w związku z czym sprawca tego czynu nie ponosi odpowiedzialności karnej.
Nierząd - termin używany na określenie zarobkowego uprawiania stosunków płciowych z przygodnie poznanymi partnerami.
Nietykalność - ochrona przysługująca podstawowym dobrom osobistym człowieka.
Nowelizacja - częściowa zmiana lub uzupełnienie obowiązującego aktu prawnego.
Obraza - zniewaga, umyślny zamach na godność osobistą osoby w jej obecności lub pod jej nieobecność, lecz publicznie lub w zamiarze, aby obraza do tej osoby dotarła.
Obrońca - przedstawiciel procesowy oskarżonego, podejrzanego lub skazanego zmierzający do odparcia oskarżenia.
Oderwisko - grunt nie będący własnością państwa, zajęty trwale i w sposób naturalny przez wodę płynącą, który staje się własnością państwa a właścicielowi przysługuje odszkodowanie.
Odsypisko - przymulisko - grunt powstały w sposób naturalny na wodach powierzchniowych, stanowiący własność właściciela wody.
Ojcostwo - może być stwierdzone, jeżeli dziecko urodziło się w czasie trwania małżeństwa albo przed upływem 300 dni od jego ustania lub unieważnienia; zostanie uznane przez ojca za zgodą matki; poprzez sądowe ustalenie ojcostwa.
Opiekun - osoba sprawująca pieczę prawną nad osobą i majątkiem maloletniego, którego rodzice nie wykonują władzy rodzicielskiej bądź są nieznani.
Opozycja - protest jednej ze stron przeciwko przystąpieniu osoby trzeciej do sprawy.
Osoba fizyczna - prawie każdy człowiek, jest to zdolność prawna od urodzenia do śmierci.
Osoba prawna - trwałe zespolenie ludzi i środków materialnych w celu realizacji określonych zadań, wyodrębnione w postaci jednostki organizacyjnej, wyposażonej przez prawo w osobowość prawną.
Oszczerstwo - przestępstwo polegające na świadomym podnoszeniu lub rozgłaszaniu nieprawdziwych zarzutów o postępowaniu lub właściwościach innej osoby, osób lub instytucji w celu poniżenia ich w opinii publicznej.
Oszustwo - doprowadzenie innej osoby do niekorzystnego rozporządzania własnym albo cudzym mieniem za pomocą wprowadzenia jej w błąd, wyzyskania jej błędu lub wyzyskania jej niezdolności do należytego pojmowania tego co robi.
Palestra - ogół adwokatów, adwokatura.
Paserstwo - polega na umyślnym nabyciu lub udzieleniu pomocy do nabycia rzeczy uzyskanej za pomocą czynu zabronionego, a także na przyjęciu tej rzeczy lub udzieleniu pomocy w jej ukryciu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej.
Penolgia - nauka o genezie, funkcji i celach kary oraz ewolucji historycznej kar w procesie zwalczania przestępczości.
Plagiat - naruszenie osobistych praw autorskich.
Poczytalność - stan psychiki nie wskazujący żadnych negatywnych zmian, zaburzeń i odchyleń od przeciętnej, która jest uznawana za normę dla określonej populacji.
Podnajem - oddanie przez najemcę przedmiotu najmu w całości lub w części dalszemu najemcy. Jeżeli w umowie niczego innego nie zastrzeżono, podnajem nie wymaga zgody wynajmującego. Najemca pozostaje nadal najemcą i odpowiada wobec wynajmującego.
Podstęp - rozmyślne działanie w celu spowodowania u kogoś fałszywego wyobrażenia o rzeczywistym stanie rzeczy.
Pomówienie - zniesławienie, polega na pomówieniu innej osoby lub grupy osób lub instytucji o postępowanie lub właściwości mogące poniżyć je w opinii publicznej albo narazić na utratę zaufania.
Porzucenie - wyzbycie się posiadania rzeczy w sposób umożliwiający zawładnięcie nią każdemu. Rzecz porzucona staje się niczyją.
Poszlaka - to fakt o charakterze ubocznym w stosunku do istoty czynu przestępczego i stwarzający jedynie prawdopodobieństwo, który z wieloma tego typu faktami może doprowadzić do pewności, że sprawcą przestępstwa jest określona osoba.
Powinowactwo - stosunek prawny łączący małżonka z krewnymi współmałżonka. Według prawa polskiego powinowactwo w linii prostej zabrania zawarcia małżeństwa pomiędzy teściem i synową, ojczymem i pasierbicą.
Pozew - pismo procesowe rozpoczynające proces cywilny.
Prejudykat - precedens - wyrok sądowy wydany w konkretnej sprawie, stanowiący wytyczną do orzekania w podobnych wypadkach w przyszłości.
Prekluzja - niemożność dochodzenia przed sądem roszczeń po upływie określonego czasu.
Prewencja - działanie zmierzające do zapobieżenia złu, które może powstać w przyszłości.
Prohibicja - zakaz prowadzenia na danym terytorium działalności społecznie niepożądanej, np. produkcji i sprzedaży napojów alkoholowych.
Prokura - rodzaj szczególnie szerokiego pełnomocnictwa handlowego jakiego może udzielić kupiec przez pisemne oświadczenie.
Promesa - obietnica w działalności organów państwowych, zobowiązanie się organu do wydania określonej decyzji jeżeli osoba zainteresowana dopełni odpowiednich formalności.
Promulgacja - ogłoszenie aktu normatywnego, konieczne do uzyskania przez ten akt mocy obowiązującej.
Prostytucja - zarobkowe uprawianie stosunków płciowych z przygodnie poznanymi partnerami, traktowane jak główne lub uboczne źródło utrzymania.
Prowokacja - nakłanianie innej osoby do popełniania przestępstwa w celu skierowania przeciwko niej postępowania karnego lub wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego doprowadzające do uderzenia go lub znieważenia.
Przekupstwo - łapownictwo, udzielenie lub obietnica udzielenia korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję publiczną.
Przemoc - działanie środkami fizycznymi w celu przełamania oporu zmuszanego do podjęcia decyzji w pożądanym przez sprawcę kierunku.
Przestępca - sprawca czynu uznanego przez prawo za przestępstwo.
Przymus - swoista sytuacja nacisku, w której ulega naruszeniu wolność decyzji woli.
Przysięgły - sędzia niezawodny orzekający w sądzie przysięgłych.
Przywłaszczenie - następuje wtedy, gdy ktoś będąc w posiadaniu cudzego mienia postępuje z nim jak właściciel.
Rabunek - polega na tym, że sprawca kradnąc mienie, używa lub grozi natychmiastowym użyciem gwałtu na osobie lub doprowadza człowieka do stanu nieprzytomności lub bezbronności.
Recydywa - ponowne popełnienie przestępstwa przez osobę uprzednio ukaraną.
Rehabilitacja - przywrócenie utraconych praw lub uwolnienie od zakazów nałożonych wyrokiem skazującym.
Rekwizycja - zajęcie lub zatrzymanie mienia przez organy państwowe dla zwiększenia potencjału wojennego.
Repertorium - księga sądowa, w której sekretariat sądu wpisuje dane dotyczące rozpatrywania spraw.
Resocjalizacja - oddziaływanie wychowawcze na jednostki źle przystosowane do środowiska społecznego.
Restytucja - odszkodowanie - świadczenie na rzecz poszkodowanego od osoby odpowiedzialnej za szkodę.
Retencja - prawne przetrzymywanie cudzej rzeczy.
Rewers - dokument zawierający pokwitowanie otrzymanej pożyczki lub zastawu.
Rewizja - przeszukanie, czynność dokonywana w celu znalezienia i odebrania przedmiotów o znaczeniu dowodowym w sprawie karnej.
Rozwód - rozwiązanie przez sąd na żądanie jednego lub obojga małżonków ważnie zawartego małżeństwa.
Sabotaż - polega na uniemożliwieniu lub utrudnieniu funkcjonowania zakładu pracy, urządzeń albo instytucji.
Samobójstwo - rozmyślne pozbawienie się życia.
Scheda - wydzielona część spadku.
Sekwestr - oddanie majątku lub rzeczy będącej przedmiotem sporu sądowego pod zarząd lub na przechowanie osobie trzeciej do czasu rozstrzygnięcia sporu przez sąd - także zajęcie majątku w celu zabezpieczenia dochodzonego roszczenia.
Sentencja - część wyroku sądowego.
Separacja - uchylenie wspólnoty małżeńskiej, które nie uprawnia żadnego z małżonków do wstępowania w nowy związek małżeński a także nie ma charakteru ostatecznego.
Serwitut - służebność - prawo do korzystania z cudzej nieruchomości w określonym zakresie, np. do przejazdu, czerpania wody itp.
Spadek - ogół majątkowych praw i obowiązków zmarłego, przechodzących jako całości z chwilą jego śmierci na inne osoby.
Spekulacja - polega na nabywaniu lub sprzedawaniu towaru w celu jego późniejszej odsprzedaży z zyskiem przez osobę do tego nieupoważnioną.
Sprzeniewierzenie - przywłaszczenie sobie mienia powierzonego np. na przechowanie lub do używania.
Stręczycielstwo - rajfurstwo - nakłanianie innej osoby do uprawiania nierządu.
Subrogacja - nabycie praw zaspokojonego wierzyciela przez osobę, która zapłaciła cudzy dług, także - zasada, że do majatku odrębnego (np. spadku, majątku wspólnego małżónków) należy nie tylko to, co się w nim w chwili powstania znajdowało, lecz również to wszystko, co zostało nabyte później.
Substytucja - przeniesienie pełnomocnictwa na inną osobę.
Subwencja - bezzwrotna pomoc finansowa.
Sutenerstwo - czerpanie korzyści majątkowych z cudzego uprawiania prostytucji.
Szalbierstwo - wyłudzenie bez zamiaru uiszczenia należności płatnego świadczenia.
Szantaż - użycie groźby spowodowania postępowania karnego lub rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego, celem uzyskania korzyści materialnej lub niedochodzenia roszczeń.
Szkoda - każdy uszczerbek na dobrach chronionych przez prawo.
Świadek - osoba bezpośrednio nie zainteresowana wynikiem postępowania, składająca zeznania co do okoliczności sprawy.
Testament - jednostronny i odwołalny akt prawny, za pomocą którego spadkobierca rozporządza swoim majątkiem na wypadek swej śmierci.
Ubezwłasnowolnienie - pozbawienie osoby fizycznej zdolności do czynności prawnych lub ograniczenie tej zdolności przez sąd i poddanie jej pieczy prawnej wykonywanej przez jej przedstawiciela.
Ułaskawienie - całkowite darowanie orzeczonej kary lub jej złagodzenie przez zastosowanie prawa łaski tj. wydanie indywidualnego aktu łaski.
Uniewinnienie - wydane w formie wyroku orzeczenie sądowe stwierdzające, że oskarżonemu nie udowodniono popełnienia przestępstwa.
Wizja - czynność procesowa polegająca na naocznym stwierdzeniu stanu miejsca, rzeczy lub osoby przez wyznaczoną przez sąd osobę.
Wokanda - spis spraw sądowych przewidzianych do rozpatrzenia w określonej kolejności w danym dniu.
Wykroczenie - czyn społecznie niebezpieczny zagrożony przez ustawę obowiązującą aresztem do 3 miesięcy, ograniczeniem wolności do 3 miesięcy lub wysoką karą grzywny.
Wyłudzenie - jedna z form zagarnięcia mienia społecznego (poza kradzieżą, przywłaszczeniem, oszustwem).
Wymuszenie - przestępstwo polegające na zmuszeniu, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, innej osoby do rozporządzenia mieniem przez użycie groźby zamachu na życie lub zdrowie.
Wyrok - orzeczenie merytoryczne sądu zawierające treść rozstrzygnięcia sądu, składa się z sentencji i uzasadnienia.
Zabójstwo - pozbawienie życia osoby: pod wpływem silnego wzburzenia (w afekcie), na prośbę osoby i pod wpływem współczucia (eutanazja), namowa i pomoc do samobójstwa, w bójce itp.
Zamiar - forma przeżycia psychicznego w jakiej przejawia się umyślność popełnienia przestępstwa.
Zasiedzenie - sposób nabycia własności przez osobę, która rzeczą faktycznie włada jak właściciel przez określony w ustawie okres.
Zbrodnia - przestępstwo umyślne zagrożone karą pozbawienia wolności na czas nie krótszy od 3 lat albo karą surowszą.
Zgwałcenie - przestępstwo przeciwko wolności seksualnej i polegające na doprowadzeniu innej osoby przemocą lub podstępem do poddania się nierządnemu czynowi lub do wykonania takiego czynu.
Żebractwo - uczynienie stałego źródła dochodu z wypraszanych na cele prywatne datków. Osoby mające środki egzystencji a żebrzące podlegają karze sądowej.
"W cierpieniu rodzi się mądrość pozwalająca docenić piękno zycia"
*Członek Mafii SFD*
*Etatowy spinacz do papieru w drukarni w Wąchocku*
Pozatym: Robię projekty katedr i domów, gram w międzynarodowych super produkcjach, anonimowo działam charytatywnie, staram się nie dopuścić do III wojny światowej, podrywam laski i uczę się czytać....
S
